مدیر کل نهاد ریاست جمهوری در دولت یازدهم حالابر صندلی دبیری شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی تکیه زده است. موقعیت شغلی این سیاستمدار سبب شده تا وقتی در جمع خبرنگاران قرار می گیرد، هم طرف سئوال های سیاسی باشد، هم دیپلماسی و هم اقتصادی. اتفاقا وقتی خبرنگاران درباره مسائل سیاسی از وی می پرسیدند، تاکید می کرد، سئوال اقتصادی بپرسید.
وی با حضور در غرفه خبرآنلاین، در بیست وسومین نمایشگاه مطبوعات، به چند سئوال ما پاسخ داد؛ از لایحه ای که در خصوص افزایش تعداد مناطق آزاد و ویژه به مجلس شورای اسلامی ارائه شده و همچنین "برجام بدون آمریکا" توضیحاتی داد.
نکته مهم در سخنانش، اشاره به فرضیه غلطی بود که از سوی برخی در خصوص مناطق آزاد از دیرباز مطرح شده و می شود.
مرتضی بانک گفت:«وقتی فرضیه از اساس اشتباه باشد، نتیجه گیری ها نیز اشتباه خواهد بود. مشروح مصاحبه خبرآنلاین با مرتضی بانک در پی می آید.»

برخی معتقدند مناطق آزاد ایران از اساس نتوانسته است به اهداف اولیه تشکیل دست یابد، برنامه ای برای نزدیک شدن به اهداف اولیه راه اندازی مناطق آزاد دارید؟
از چه بابت؟

بسیاری از کارشناسان و منتقدان مناطق آزاد معتقدند که این متاطق از ابتدا با هدف تبدیل شدن به سکوهای صادراتی کالاهای ایرانی راه اندازی شدند اما در عمل به بارانداز کالاهای وارداتی تبدیل شدند.
اتفاقا این فرضیه که از سوی برخی منتقدان مطرح می شود از اساس اشتباه است. من بارها در این مورد در جمع های مختلف کارشناسی صحبت کردم و اینجا نیز بر این مورد تاکید می کنم که وقتی فرضیه ای به اشتباه مطرح می شود، نتیجه گیری ما و برنامه راهبری ما نیز برای حل این فرضیه اشتباه، نادرست از آب در می آید. اینکه مناطق آزاد بارندازهای کالاهای قاچاق هستند، از اساس اشتباه است.

منظور تنها قاچاق نیست، واردات رسمی هم مساله برخی منتقدان است.
در این مورد می توان به آمار و ارقام اشاره کرد. بررسی ها نشان می دهد امسال میزان واردات کشور به حدود 45 میلیارد تا 50 میلیارد دلار می رسد. در این فرآیند سهم مناطق آزاد بسیار ناچیز است.منظور من این است که مناطق آزاد سهم اندکی از این رقم را دارند و طبق همین مجوز عمل می کنند.

این سهم چقدر است؟
طبق مجوزی که داده شده از کل واردات کشور، سهم مناطق آزاد امسال در حدود 3 میلیارد دلار خواهد بود.این رقم هم تاکید می کنم واردات قانونی و بدون مشکل است. به عبارت دیگر همه این ورادات از طریق گمرکات صورت می گیرد و فرآیند قانونی لازم را طی می‌کند. همین مساله پایبندی ما به قانون را نشان می دهد.

یعنی در حوزه قاچاق با آمار قابل توجهی روبرو نیستید؟
اگر اندک واردات غیر قانونی نیز صورت گیرد، طبق برنامه ریزی ها با افزایش امکانات متوقف خواهد شد. به هر حال برنامه ریزی های برای حل مشکلات در این حوزه اندیشیده شده و واردات غیر قانونی از مناطق آزاد نیز با افزایش امکانات متوقف می شود. باز هم تاکیدمی کنم که این سه میلیارد دلار واردات زیر کلید گمرک است و به دلیل سهولت و امکانات موجود در این مناطق، باید از فرصت ها استفاده کرد. در حقیقت چنین اقدامی نافی مبانی وجودی مناطق آزاد نیست.

لایحه ای در خصوص ایجاد هفت منطقه آزاد و 12 منطقه ویژه اقتصادی از سوی دولت به مجلس ارائه شده و کلیات آن نیز در مجلس دهم به تصویب رسیده است. مخالفت هایی با اصل این لایحه صورت می گیرد، ارزیابی شما در این خصوص چیست؟
دولت در قالب این لایحه نظرات خود را اعلام کرده است. من معتقدم اگر لایحه با همین اصل و اساس، بدون تغییراتی که به کلیت و روح حاکم بر آن ضربه وارد شود، اتفاق مثبتی است اما اگر قرار باشد تغییراتی در آن اتفاق بیفتد که اصل لایحه زیر سئوال برود، مشکل ایجاد می شود. من به هر روی با نظری که دولت در قالب لایحه ارائه کرده است موافقم و امیدوارم تغییرات زیادی در این لایحه ایجاد نشود.

ارزیابی تان از واگذاری اداره مناطق ازاد به وزارت امور اقتصادی و دارایی چیست؟
اتفاقا می توان از فرصت کنونی استفاده کرد. ظرفیت های وزارت امور اقتصادی و دارایی می تواند برای پیشبرد اهداف مناطق آزاد مورد استفاده قرار گیرد.

این روزها خبرهایی از امریکا به گوش می رسد که برخی از طرفین برجام را نگران کرده است. خروج آمریکا از این توافق چه اثراتی بر ایران و سایر طرفین به جا می گذارد؟
در این رابطه من برداشت خودم را مطرح می کنم. برجام یک فرایند بین المللی و حساب شده است. اکثر کشورهای موثر در فعالیت های سیاسی و اقتصادی جهان در این توافق نامه حضور دارند. این توافق در قالب ساختارها تعریف شده حقوق بین الملل صورت گرفته و زیرساختی قوی دارد. حالا اگر کشوری بخواهد خلاف این چارچوب عمل کند، متضرر می شود. من فکر نمی کنم خروج یک کشور بتواند ضربه اساسی به اصل توافق وارد کند. آمریکا، جمهوری خواهان و رییس جمهور کنونی این کشور مواضع تندی علیه ایران گرفته اند و تداوم این روند می تواند خود این کشورها را متضرر و منزوی کند.

از این بابت احساس خطر نمی کنید؟
به نظر نمی رسد این اتفاقات بتواند اساس توافق نامه را در مخاطره قرار بدهد، اما عدم حضور این کشور در این فرآیند ممکن است نگرانی هایی در میان بخشی از فعالان اقتصادی و سیاسی احساس نگرانی کند. در این میان باید توجه داشت که اکثر کشورهای اروپایی و 5 به علاوه یک بر این توافق نامه تاکید مجدد کردند.در ضمن آمریکا نیز برای خروج از آن مسیری طولانی را پیش رو دارد. در کل من فکر کنم ما به حرکت خودمان و فعالیت برنامه ریزی ادامه می دهیم.