منطقه آزاد ارس را یکی از موفق ترین مناطق آزاد کشور می دانم، مخصوصا در دولت یازدهم و دوازدهم بسیار موفق است و در حال حاضر مدیریت حاکم بر این مجموعه صنعت و اقتصاد را به خوبی می شناسد و از روابط اقتصادی و سیاسی بین المللی به خوبی آگاه بوده و فرد قوی و توانمندی است.
به گزارش فرینا، اینها بخشی از صحبت های دکتر محمد رضا میلانی نخستین معاون رئیس جمهور و مدیر عامل سازمان منطقه آزاد ارس است که در طی مدیریت حدود دو ساله خود در این مجموعه تلاش کرده بود تا با نگاهی تحول گرا و اقتصاد محور کارهای زیربنایی در این منطقه را مورد توجه قرار دهد. گفت و گویی صمیمی با وی داشتیم که خلاصه این گفت و گو با تاکید بر نگاهی به گذشته منطقه آزاد ارس و بررسی وضعیت فعلی ارائه می شود.
میلانی با اشار به وضعیت سیاسی و اقتصادی حاکم بر کشور در دهه گذشته می گوید:در سال 82 در دولت آقای خاتمی اوضاع و احوال کشور طوری بود که وضع اقتصادی و سیاسی کشور مشخص بود و با یک روند معین پیش می رفت وو بیش از هر چیز ارتباطات بین المللی از روش کاملا مشخص و معیین طبعیت می کرد و از این رو می توان گفت در کشور ثبات حاکم بود و این تصور بود که اگر این ثبات ادامه یابد وضع اقتصادی کشور ما در عرصه بین المللی بسیار مطلوب شده و خواهیم توانست از اقتصاد دنیا صاحب سهم شویم و در نتیجه در مسائل سیاسی در سطح دنیا اثر گذار باشم.
وی ادامه می دهد: مناطق آزاد برای این به وجود می آید که به اقتصاد دنیا ارزش افزوه بتوانیم بدهیم و در نتیجه منافع خودمان را نیز تامین کنیم و برخی از مناطق کشور به مناطق بین المللی تبدیل شده و امنیت اقتصادی و سیاسی بیشتر در این مناطق رعایت شود.
وی یادآور شد: در کشورهایی که با اقتصاد جهانی ارتباط مناسبی دارند و دارای مناطق آزاد هستند امنیت این ها بیشتر حفظ می شود.
میلانی با اشاره به مدیریتش در منطقه آزاد ارس می گوید: در آن برهه با مسائل کشورهای آسیای میانه آشنایی خوبی داشتم و مسلط بر مسائل اقتصادی و سیاسی این کشور ها بودم ، منطقه آزاد ارس را فرصتی می دانستم که می توانیم در این مجموعه به امنیت و اقتصاد کشور کمک کنم از این رو قبول کردم در این مجموعه خدمت کنیم.
وی اشاره ای نیز به برنامه های خود در زمان تصدی این پست دارد و می افزاید: قبل از ایجاد و تاسس منطقه آزاد ارس در جلفا منطقه ویژه اقتصادی در آنجا وجود داشت از این رو زیر ساخت هایی در این مناطق ایجاد شده بود.هر چند در دنیا قبل از تاسیس مناطق آزاد زیرساخت های مختلف این مناطق از جمله حمل و نقل و ترانزیت و امکان دسترسی به راه ها ایجا می شود و بعد منطقه آزاد تاسیس می شود در این منطقه نیز با وجود منطقه ویژه اقتصادی کارهایی صورت گرفته بود.
وی ادامه می دهد: از محسنات این منطقه مسیر راه های اصلی، راه آهن و یک فرودگاه بسیار کوچک بود که هرچند باند این فرودگاه از بین رفته بود و امکان ساخت فرودگاه وجود داشت در کنار این پتانسیل ها مجموعه گمرکی و افراد کارآزموده گمرکی نیز حضور داشتند چرا که در هشت سال دفاع مقدس این گمرک کاملا فعال بود و امکان صادرات و واردات را فراهم می ساخت .
وی همجوار بودن منطقه آزاد ارس با تبریز را یکی از بهترین مزیت های این منطقه می داند و می گوید: از سوی دیگر این منطقه با شهری همچون تبریز همجوار بود و تبریز یک پشتیبان مهم از لحاظ خدمات آموزشی و صنعتی بود.
وی با اشاره به اولین اقدامات خود در این منطقه اظهار می کند: فهمیدن ، برنامه ریزی و عمل سه مرحله ای بود که مد نظر قرار دادیم، در وهله نخست مزیت های مختلف منطقه را طی مطالعاتی احصا کردیم و از سوی دیگر با شناخت از منطقه طرح کادستر را پیاده کرده و منطقه کاملا شناسایی شد همچنین از دیگر اقدامات صورت گرفته به علت وجود آثار باستانی متعدد در این منطقه به منظور جلوگیری از لطمه خوردن این مناطق مستند سازی آثار قدیمی و باستانی این منطقه به کمک دانشگاه هنر اسلامی انجام شد و اولین اقدام مستند سازی انبار قدیمی گمرک بود.
نخستین مدیرعامل منطقه آزاد ارس با اشاره به چالش های سال 82 در خصوص تعریف محدوده منطقه آزاد ارس می گوید: مصوبه منطقه آزاد ارس کاملا نامناسب است اینکه نمایندگان ما در مجلس شورای اسلامی حاضر شدند این موضوع را تصویب کنند جای تعجب دارد. آن سال ها مصوب شده بود که ارس تنها در محدوده شهر جلفا تعریف شود و نه شهرستان جلفا و مقرر بود این محدوده را هیئت دولت تعریف کند . در صورتی که محدوده ساحل رود ارس یا محدوده شهرستان جلفا تعیین می شد دولت نیز می توانست طوردیگری تصمیم گیری کند در صورتی که نمایندگان دست دولت را در تعریف محدوده مناطق آزاد بسته بودند .
اولین مدیر عامل منطقه آزاد ارس از فشار نمایندگان به خود نیز می گوید و می افزاید: تمام بحث محدوده مناطق آزاد در حالی بود که نمایندگان مجلس من را تحت فشار قرار می دادند که باید محدوده منطقه آزاد ارس از مرز آذربایجان غربی تا گیلان ادامه داشته باشد و این بر اساس قوانین موجود امکان پذیر نبود.
میلانی تشریح می کند: وقتی آقای لاری وزیر کشور بود این موضوع را پیگیری کردم و در کمیسیون های مختلف هیئت دولت حضور یافتم اما در نهایت به دلیل اختلافی که بین بزرگان شهر ما وجود داشت و این عزیزان در هیئت دولت نفوذ داشتند این اختلافات باعث شد به علت درگیری این افراد منطقه آزاد در چهارچوب منطقه ویژه اقتصادی تصویب شود و من طی نامه ای استعفا دادم و دلیل این استعفا این بد که منطق آزاد در چارچوب منطقه ویژه تصویب شد .
وی با اشاره به پیگیری و بررسی مسائل منطقه آزاد ارس بد از این مسئولیت می گوید: از جمله دغدغه های اصلی من مسائل استان است و در بخش های مختلف بررسی انجام می دهم و این مجموعه نیز مستثنی نیست.اقتصاد ما شدیدا متاثر از اقتصاد بین المللی است و اگر ارتباطات بین المللی ما خوب باشد اقتصاد خوبی نیز خواهیم داشت و اگر نه به علت تحریم و عدم صادرات با مشکل روبرو خواهیم شد.
وی یادآور می شود: تحلیلگران بین المللی در آن زمان می گفتند کودک شلوغ جهان به آغوش جهان بازگشت است این تحلیلی را به علت ادامه سیاست های بین المللی آقای هاشمی توسط آقای خاتمی ارائه می شد، برای نمونه عربستان در دنیا یک لابی بزرگ است و می توانست ارتباط ما را در دنیا گسترده تر کند، سیاست آقای هاشمی بود که با دوستی با کشورهای بزرگ دنیا با دولت های رسمی با امریکا ارتباط برقرار می کردیم.
میلانی ادامه می دهد: در زمان آقای هاشمی وخاتمی در سیستان تحرکات ضد انقلاب نمی دیدیم و در کشور ثبات حاکم بود و برنامه ریزی برای شکوفایی منطقه آزاد بعد از دولت نهم و دهم بسیار سخت بود ما از یک بحران خارج شدیم و ارتباطات بین المللی ما به حد صفر رسیده بود و اصلاح امور بسیار سخت بود و هنوز این مسیر سخت است .
وی بحث های روز در مناطق آزاد را نیز مورد توجه قرار می دهد و می گوید: طرح بحث قاچاق در مناطق آزاد جای تعجب دارد، اصولا قاچاق در محلی صورت می گیرد که جلوی چشم نباشد و نسبت به آن حساسیت وجود نداشته باشد در جایی که نسبت به آن حساسیت وجود دارد وقتی این چنین باشد قاچاقچی حتی به این مناطق نخواهد آمد اگر قاچاقی نیز صورت می گیرد از دیگر مرزها قاچاق می شود چرا که این منطقه جلوی چشم است و معتقدم در مناطق آزاد قاچاق بسیار کم است و چون مسئولان و مناطق آزاد در این خصوص مورد سوال هستند خود نیز بسیار دقت می کنندو این موضوع منتفی است.
اولین مدیر عامل منطقه آزاد ارس با اشاره به واگذاری و فروش زمین در مناطق آزاد می افزاید: اعتبارات دولتی بسیار اندک است و نباید مسئولان منطقه را در امر فروش زمین سرزنش کنیم و باید کسانی را سرزنش کنیم که در دوران گذشته ندانستند پول کشور را کجا خرج کنند و انتقاد اصلی به عدم سرمایه گذاری دولت ها در مناطق آزاد است.
میلانی تاسیس پردیس دانشگاه های مختلف در منطقه آزاد را اقدام مباکی می داند و در پاسخ به سوالی در خصوص جذب دانشجویان خارح از کشور می گوید: واقعیت این است که ما نمی توانیم در داخل کشور دانشجوی غیر ایرانی جذب کنیم و در این وضعیت اینکه انتظار داشته باشیم در منطقه آزاد ارس جذب دانشجوی خارجی داشته باشیم با وضعیت فعلی ما از زوایایی مختلف قابل قبول نیست اما اینکه در حال حاضر منطقه آزاد ارس توانسته است پردیس دانشگاهی همچون تهران را در این جا جمع کرده و امکانات این دانشگاه را در اختیار تمام ضنعتگران این منطقه قرار داده است قابل تقدیر است.این اقدام بسیار هوشمندانه بود و در زمان مسئولیت خودم نیز بسیار تلاش کردم تا پردیس دانشگاه های تهران و صنعتی امیر کبیر و ... را ایجاد کنیم و تصور نمی کردم که قبول کنند و خوشبختانه در مدیران این مناطق این هوشمندی وجود داشت که این پردیس ها ا ایجاد شود.
وی به ارتباط بین مدیریت های مرکزی استانها و مناطق آزاد نیر اشاره می کند و می گوید: از بدو تاسیس ارتباط بین سیستم مدیریت استان و مناطق آزاد تعریف شده نبود برخی معتقد بودند که باید این مناطق مستقل باشد و برخی منطقه آزاد را زیر نظر استان می دانستند، اینکه مناطق آزاد را زیر نظر استان بدانیم بزرگترین لطمه ها را به منطقه آزاد می زند. این مناطق قوانین و مدیریت خاصی دارد و از اول شخص رییس جمهور حکم مدیران مناطق آزاد را امضا می کرد و نباید منطقه آزاد را زیر مجموعه سازمانی قرار دهیم.
وی دخالت نمایندگان مجلس شورای اسلامی در مدیریت مناطق آزاد را کاری غیر اصولی می داند و می افزاید: طی سال های گذشته منتخبین شهرها شدیدا در بحث مناطق آزاد دخالت داشتند، هرچند در زمان مدیریت من این مشکل وجود نداشت اما بعد از آن برهه متاسفانه شاهد بودم که نمایندگان مجلس بسیار تلاش می کنند تا در انتخاب مدیران اثر گذار باشند.
میلانی یادآور می شود: نگاه من به سیاست های دکتر روحانی بسیار خاص است و تلاش می کند ارتباطات بین المللی ما را افزایش دهد تا با تنش زدایی ما بتوانیم محصولات خود را صادر کنیم اگر می خواهیم با بیکاری مبارزه کنیم باید صادرات صورت گیرد و رمز موفق این مناطق نیز صادرات خواهد بود.
** منبع: خبرگزاری برنا در آذربایجان شرقی