”قوچ قاتما” یکی از آیین های است که هر ساله بین مردم آذربایجان جهت شکر گزاری از نعمات خدواند و برکت و زایش در روستاها برگزارمی شود.
به گزارش فرینا به نقل از ایرنا، یکی از سنت ها و آیین آبا و اجدادی روستائیان در مورد شکر گزاری از نعمت های خداوند جهت طلب فزونی رزق و روزی است، که در سالیان گذشته در میان اهالی بومی منطقه آزاد ماکو به نام ” قوچ قاتما” مرسوم گشته، این رسم مربوط به زاد و ولد گوسفندان بوده و دامداران منطقه با توجه به اعتقادات و ایمان مذهبی خویش و الهام گرفتن از طبیعت هر ساله در فصل جفت گیری احشام که در میانه فصل پاییز مصادف با ۱۵ آبان ماه هرسال با برگزاری جشن این روز را گرامی می دارند.
دامداران قوچ هایی را قبلا از گله، که شامل (ماده ها و نرهای نا بالغ و بره ها) نگهداری می کردند، در روز مراسم بعد از تزئین آنها به میان گله رها می کنند. قوچ در زمان قدیم در میان بومیان محلی نماد مردانگی و برکت و زایش بوده است.
نحوه تزئین قوچ طوری بوده که بر گردن قوچ شال قرمزی می بندد و بر روی پیشانی آن آینه ای کوچک آویزان می نمودند که در اعتقاد بومیان ” آینه” نماد روشنایی بوده و همچنین با رنگ آمیزی قوچ ها با رنگهای ” قرمز” که نماد آتش و تولد دوباره بر گرفته از پرنده ققنوس که در زبان ترکی به معنی ” هومای کوشو” است و رنگ ”سبز” نماد سر زندگی طبیعت بوده و رنگ ”بنفش” نماد قدرت، اصالت و پایداری مزین و دو عدد سیب قرمز نیز به دو سر شاخ قوچ ها فرو برده که آن ها نمادی از تندرستی و زیبایی است و رمز آن عشق و زایش و نمودی از هدیه الهی به بندگان می باشد و همچنین با شکلات بر روی پشم قوچ می بستند تا بعد از اتمام مراسم بچه ها به طرف قوچ ها رفته و شیرینی خود ار از قوچ برداشته و تناول می گردند.
به گفته بومیان محلی، در حین مراسم با توجه به اعتقادات اهالی پسر و یا دختر بچه شان را سوار قوچ ها کرده و نیت می گردند که بره متولد شده نر یا ماده باشد.
بعد قوچ ها را به طرف گله هدایت کرده که چوپان مانع از این حرکت شده و از گله دار خلعت خواسته تا اجازه ورود قوچ ها را میان گله را بدهد در این حال گله دار با اهدای خلعت چوپان را راضی نموده و بعد قوچ ها را به طرف گله رها می کنند.
همت نوری، یکی از ریش سفیدان روستای پره خودک که مراسم در آنجا برگزار شد نیز گفت : اگر قوچ ها به طرف میش سفید رنگ می رفت، بدین است که امسال سالی پر برکتی پیش رو خواهیم داشت، که توام با بارش برف و نزولات آسمانی است، اما اگر به سمت میش خاکستری می رفت، آن سال باد، طوفان و سختی خوا هد بود و اگر به سمت میش سیاه متمایل می شد، آن سال خشکسالی است.
از میهمانان حاضرین در این جشن با غذای سنتی (چله جوش و حدیک)، پخت نان (فطیر و اردک) و میوه جات که در سینی های مزین به شال قرمز که ”خنچا” نامیده می شود، پذیرایی می گرددو همچنین در این مراسم اهالی با ساز و دهل محلی و پایکوبی می کنند.
سرپرست اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ماکو، شوط و پلدشت نیز در خصوص این آیین به خبرنگار ایرنا بیان کرد: در طبیعت خداوند متعال روال قرارداده که این ترتیب طبیعت دارای نظم و نظام بوده و مردمان روستا و عشایر از این نظم و ترتیب استفاده می کردند.
علی خرابلو افزود: به این خاطر اواسط آبان ماه در مناطق عشایری و روستایی منطقه مراسم ” قوچ قاتما” انجام می شد.
وی اضافه کرد: بدین منظور در طول فصول گوسفندان ماده را از قوچ ها جدا می کردند و در آبان هر سال این مراسم اجرا می شد.
وی ادامه داد: بخاطر برکت و دیدگاهای که مردم داشتند، باور سنتی و قدسیت برای این مراسم در نظر می گرفتند، و در این مراسم برای چوپان همان گله خلعت می داند.
مدیر اجتماعی، سلامت و ورزش سازمان منطقه آزاد ماکو نیز هدف از برگزاری این آیین ها را چنین بیان کرد: با همت سازمان و سمن ها برای احیای آیین و سنت های گذشتگان که میراث معنوی منطقه به شمار می روند برنامه ریزی شده است.
حسین ولی زاده افزود: آیین ”قوچ قاتما” در روستای “پره خودک” اولین برنامه اجرایی بود و در آینده نزدیک برنامه های و آیین های ”چله گئجه سی” ، “خدیر نبی” و گوسه گئلین و بسیاری از آیین های منطقه به فراموشی سپرده شده بصورت نمادین در روستاها و شهرهای منطقه اجرا می گردد.
گفتنی است؛ منطقه آزاد ماکو به عنوان یکی از هفت منطقه آزاد کشور به لحاظ محدوده جغرافیایی منطبق بر شهرستان های ماکو، شوط، پلدشت و شهر مرزی بازرگان بوده و در دولت تدبیر و امید به الگویی برای اقتصاد مقاومتی تبدیل شده است.
مساحت این منطقه حدود پنج هزار کیلومتر مربع بوده و به تنهایی بیش از ۷۵ درصد کل مساحت مناطق آزاد کشور را به خود اختصاص داده و دومین منطقه آزاد بزرگ دنیاست.