هر چند هجمه‌ها و خرده گرفتن به ماهیت و عملکرد مناطق آزاد موضوع جدیدی نیست اما باید این موضوع را در نظر گرفت که چه موانعی بر سر راه فعالیت این مناطق وجود دارد و عملکرد مثبت و منفی آنها را در کنار هم ارزیابی و بازنمایی کرد و به مردم نشان داد.
به گزارش فرینا به نقل از اقتصاد۲۴، اخیرا برنامه‌ای با رویکرد اجتماعی با عنوان «روایت یک حقیقت» از شبکه یک سیما پخش و از آن رو که با جملاتی نظیر «مناطق آزاد تجاری به منطقه آزاد واردات تبدیل شده اند»، «کارشناسان اقتصادی می‌گویند طرح ایجاد مناطق آزاد تجاری برای افزایش صادرات شکست خورده است»، «برخی نامزد‌های انتخاباتی در حوزه‌های انتخاباتی خودشان وعده ایجاد مناطق آزاد تجاری به مردم می‌دهند» و... آغاز شد، مشخص بود با شمشیری از رو بسته تلاش دارد تا به تخریب مناطق آزاد و بیچاره نشان دادن مردم ساکن در این مناطق بپردازد.
هر چند هجمه‌ها به ماهیت و عملکرد مناطق آزاد موضوع جدیدی نیست، اما این حد از سیاه نمایی آن هم از شبکه ملی قابل تامل است. پیش از این نیز بسیاری از مخالفان وجود مناطق آزاد در ایران با اتهاماتی همچون مبادی قاچاق بودن، این مناطق را مورد لطف قرار داده اند، اما به نظر می رسد کاش تنها یک بار از مسئولان مربوطه و آگاه از برنامه‌ها و مشکلات موجود در روند کار مناطق آزاد هم دعوت می‌شد تا رو در روی مردم از کارهای انجام شده در آنها و میزان صادرات، واردات، تولید، اشتغال و... نیز آماری درست به مردم داده شود.
پیش از این مرتضی بانک، مشاور رییس جمهور و دبیر شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی، با بیان اینکه برخی‌ها به دنبال مطرح کردن موضوع قاچاق در مناطق آزاد هستند، گفته بود: ورود هر نوع کالا به منطقه آزاد، آزاد بوده و هیچ محصولی قاچاق نیست مگر اینکه به صورت قاچاق وارد سرزمین اصلی شود.
مشاور مدیرعامل سازمان منطقه آزاد کیش هم پیش از این با انتقاد از اینکه معمولاً آمار‌های غلط مبنای تصمیم گیری قرار می‌گیرند، گفته بود: بسیاری از تصمیمات در کشور استوار بر اطلاعات نادرستِ منتشر شده توسط مراجع است و این کار موجب نادیده گرفتن مزایای مناطق آزاد از جمله رفع تحریم‌ها و پیوند اقتصاد ملی با اقتصاد جهانی و در نهایت از دست دادن منافع این مناطق می‌شود.
با این وجود مشخص نیست چرا همچنان بر طبل مخالفت با مناطق آزاد و سنگ اندازی در مسیر انجام وظایف آنها کوفته می‌شود؟!
آنچه واضح است تلاش مسئولان این مناطق در شرایط اقتصادی موجود برای افزایش سرمایه گذاری و استفاده درست از منابع برای پیشبرد اهداف تعریف شده در این مناطق است و این مهم جز با همدلی مردم و همراهی مسئولان اتفاق نمی افتد. به نظر می رسد اگر در پی ساخت برنامه های اینچنینی هستیم و ادعای همراهی با مردم و شنیدن درد و دل های آنها را داریم می بایست همه جوانب را برای مطرح کردن موضوعاتی این چنینی در نظر بگیریم؛ از کجا اینقدر مطمئن هستیم که مناطق آزاد تنها برای ساکنانشان ضرر و بیکاری به همراه داشته اند؟
البته لازم به ذکر است که یکی از اهداف مهم مطرح شده در این مستند که به آن اشاره شد، نگرانی از افزایش بدون قانون و نادرست مناطق آزاد در ایران است که اقتصاد۲۴ نیز پیش از این در گزارشی با عنوان ایجاد مناطق آزاد جدید نیازمند تغییر رویکرد به مناطق آزاد این موضوع را مطرح و انتقاداتی به افزایش بی رویه و بدون برنامه آنها پیش از رفع اشکالات آن مطرح کرده بود؛ اما شاید این حد از سیاه نمایی لازم نباشد و چنین برنامه هایی که از رسانه ملی پخش می شوند نیز باید چارچوب ساخت برنامه های اجتماعی را نه در ایجاد رعب و وحشت نسبت به یک موضوع بدون بررسی درست آن رعایت کنند.
پخش برنامه‌هایی به منظور بررسی نقاط ضعف و قوت مناطق آزاد اگرچه مفید و ضروری است اما باید برنامه‌هایی به نمایش درآید که باعث رفع مشکلات این مناطق شود نه آنها کلاف مشکلات آنها را سردرگم‌تر کنند.
در ادامه این مستند، منطقه آزاد انزلی به عنوان نمونه ای از مناطق آزاد ناموفق انتخاب شده است تا مردمان و تولید کنندگان آن از کسب و کارهای خوابیده و جوانان بیکار شده‌شان بگویند، اما واقعا چقدر این اظهارات درست است؟
این در حالی است که منطقه آزاد انزلی در سال ۹۸ خبر‌های خوبی در زمینه‌های صادرات، تولید و گردشگری داشت و توافق نامه‌های تجاری بسیاری خوبی با دیگر کشور‌ها داشت.بیشتر بخوانید: عملکرد منطقه آزاد انزلی در سالی که گذشت؛ از افزایش مبادلات تجاری و ترانزیتی تا درخشش مجتمع بندری کاسپین در روابط خارجیطبق گزارش‌ها صادرات واحدهای تولیدی منطقه آزاد انزلی در 9 ماهه سال ۹۸ در حدود ۱۳۹ میلیون دلار بوده است و واحدهای تولیدی صنعتی فعال در محدوده این منطقه، از ابتدای فروردین لغایت اول دی ماه سال گذشته ۲۵ میلیون و ۱۳۰ هزار دلار از محصولات تولیدی خود را به کشور‌های دیگر صادر کرده اند.
در مورد تولید نیز باید گفت با توجه به اینکه سال ۹۸ سال رونق تولید بود، کارگروه توسعه صادرات و رونق تولید منطقه آزاد انزلی با حکم رضا مسرور مدیرعامل وقت سازمان منطقه آزاد انزلی ایجاد شد و با تلاش بسیار از ابتدای سال ۹۸ به شناسایی موانع پیش روی واحدهای تولیدی و صادراتی منطقه، تسهیل و تسریع در روند اداری، خدمات‌رسانی مناسب به تولیدکنندگان و صادرکنندگان، تامین منابع مالی واحدهای تولیدی و صادراتی پرداخته شد.
در جایی از این برنامه گفته شد: "واقعا چرا با توجه به نارضایتی مردم از مناطق آزاد و مشکلات عدیده ای که به واسطه قاچاق کالا، نبود تولید و تولیدکننده، واردات کالای خارجی، فرار مالیاتی شرکت های صوری که در این مناطق تاسیس شده اند و مهمتر از آن، گرانی زمین ها و تغییر کاربری شان که اقتصاد مردم را تحت تاثیر خودش قرار داده و به دنبال آن فقر و بیکاری برای ساکنین این مناطق آورده، باز هم عده ای به دنبال گسترش مناطق آزاد هستند".
در حالی در این مستند از فرار مالیاتی مناطق آزاد سخن گفته می‌شود که برابر قانون، فعالیت های اقتصادی در مناطق آزاد معاف از مالیات هستند و این مسئله نشان می دهد سازندگان این برنامه از کمترین شناخت از مناطق آزاد برخوردارند.
به گزارش اقتصاد ۲۴ هرچند عملکرد مناطق آزاد ایران بدون ایراد نبوده، اما چیزی که مهم است مسیر ناهمواری است که چه در مسیر قوانین آنها و چه در همراهی مسئولان با برنامه‌های آنها دیده می‌شود و برای بهبود وضعیت آنها همراهی مردم و مسئولان ضروری است. نمی‌توان به مردم خرده گرفت، چرا که باید در جریان بسیاری از رویداد‌های مثبتی که در مناطق آزاد اتفاق می‌افتد نیز قرار بگیرند و آن وقت انتظار داشت که با ماهیت مناطق آزاد موافق باشند.