گفت و گو/ بندر امام خمینی (ره) بزرگترین منطقه ویژه اقتصادی در کشور

با توجه به اینکه بندر امام خمینی یکی از مناطق ویژه اقتصادی است و به تازگی مجوز فعالیت منطقه ویژه اقتصادی را گرفته ،توضیح مختصری از روند فعالیت ها در این منطقه بفرمایید؟ 
کشور ایران به لحاظ موقعیت جغرافیایی و شهرتی که دارد یکی از نقاط بسیار حساس جهان محسوب می شود و به عنوان یکی از شاهراه های اصلی در نظر گرفته شده است.همانطور که می دانید جاده ابریشم از ایران می گذشت و کشور ما از قدیم همواره به عنوان مسیر تجارت مطرح بود.در حال حاضر هم کشور ما در مسیر ترانزیت قرار گرفته که کریدورهای مختلفی از آن عبور می کند، مهم ترین این کریدورها،کریدور شمال به جنوب است که آسیای جنوب شرق را از طریق ایران به اروپا متصل می کند..بندر امام خمینی به عنوان نزدیک ترین بندر به مرکز کشور ، دارا بودن هفتاد درصد مناطق جمعیتی،تجاری و صنعتی کشور،و نزدیکی به کریدور شمال به جنوب یک منطقه بسیار مهم مطرح است.بندر امام خمینی با یازده هزار هکتار وسعت بزرگترین منطقه ویژه اقتصادی کشور محسوب می شود.مشتقات دریایی بندر شامل یک کانال دریانوردی به طول چهل و پنج مایل دریایی و میانگین عمق این کانال بیست متر است. بندر امام خمینی تنها مجتمع بندری است، که به تنهایی چهل پست اسکله دارد که سی و هفت پست آن عملیاتی هستند و پست های دیگر در بحث خدمات جانبی با ظرفیت 50 میلیون تن، ظرفیت تخلیه و بارگیری کالا را دارند. بندر امام خینی بندر می تواند برای تمامی کالاها سرویس تخلیه و بارگیری ارائه دهد.البته در کنار بندر امام خمینی بندر پتروشیمی و بندر صادراتی ماهشهر هم قرار دارد که فعالیتشان در زمینه صادرات مواد نفتی است.
همان طور که گفتم از مهم ترین مباحث این بندر بحث منطقه ویژه اقتصادی است که از مصوبات سفر اول هیات دولت به بندر امام خمینی و استان خوزستان بود ،که بعد از گذراندن مراحل اداری در شهریور ماه سال 90 عملیاتی و اجرایی شد.از طرف دیگر سازمان بنادر از جمله فعالیت هایی که برای بندر امام خمینی تعریف کرده است ،بحث بندر هاب غلات و دروازه های ورودی کشور برای کالاهای اساسی است. در سال گذشته به طور خاص حدود چهارده میلیون تن از کالاهای اساسی از طریق بندر امام خمینی وارد کشور شد.در مجموعه بندر امام خمینی زیرساخت های بسیار خوبی نیز ایجاد شده که علاوه بر اسکله ها،انبارها به راه آهن سراسری کشور هم وصل هستیم.

در صحبت هایتان به راه آهن منطقه و نقش آن در فعالیت های اقتصادی اشاره کردید ،لطفا بفرمایید این راه آهن چند کیلومتر است؟
135کیلو متر راه آهن خود بندر است که به راه آهن سراسری کشور وصل است ، از طرف دیگر با آزاد راه های اهواز_ بندر امام و همچنین با تکمیل آزاد راه پل زال_خرم آباد مزیت ویژه دیگری را نیز برای بندر امام خمینی ایجاد می کند و آن کوتاه تر شدن سه ساعته زمان حمل کالا از بندر امام به تهران است.

وضعیت بندر امام خمینی را نسبت به سایر بنادر منطقه جنوب کشور چگونه ارزیابی می کنید؟
بندر امام خمینی با توجه به حجم تخلیه و بارگیری چهل میلیون تنی در سال گذشته دومین بندر بزرگ کشور محسوب می شود. سی درصد از تجارت کشور نیز از طریق همین بندر انجام می گیرد.به لحاظ نوع کارهای کانتینری که برای بندر شهید رجایی تعریف شده ،از نظر حجم تخلیه باری در رتبه نخست قرار دارد و بندر امام خمینی هم در رده دوم قرار گرفته است.

در بحث استانداردهای مدیریتی،منطقه ویژه اقتصادی بندر امام خمینی چه استانداردهایی را کسب کرده است؟
ما چندین سال است که بحث گواهینامه مدیرین کیفیت(IMS) را در بندر داریم که برای ما صادر شده و هر سال هم مورد ممیزی قرار می گیرد، و هر سال تمدید می شود.در بحث سیستم امنیتی هم بحث امنیت اطلاعات مطرح است.در حال حاضر ما دارای سیستم (IMS) در منطقه هستیم.

تولیدکنندگان و صنایع فعال در منطقه ویژه اقتصادی امام خمینی چه تعدادی هستند و از این تعداد چه تعداد خصوصی و چه تعداد دولتی هستند؟
رویکرد اصلی مناطق ویژه تبدیل شدن به مرکزی جهت ایجاد ارزش افزوده است.در دل ارزش افزوده بحث صادرات مجدد و نهایتأ قیمت تمام شده کالا و رفت و آمدهای کالا مطرح است.در حوزه اقتصاد بندر آن چیزی که در حال حاضر در دنیا اتفاق می افتد، این است که بنادر دیگر از بنادر تخلیه و بارگیری بودن یعنی بنادر نسل اول،به بنادر نسل های سوم تبدیل شدند. بنادر نسل سوم باید به بنادری با ارزش افزوده تبدیل شوند یعنی باید روی کالاها، پردازشی انجام شود و این بنادر به لحاظ مزیت هایی چون نزدیکی به مراکز صادرات کالا،واردات مواد اولیه و همچنین صادرات کالاهای نهایی می توانند هزینه های حمل و نقل و قیمت تمام شده کالا را به شدت کاهش دهند و امکان رقابت در بازار را داشته باشند.با توجه به رویکردی که سازمان بنادر داردکه حرکت به سمت بنادر نسل سوم است، بندر امام خمینی در همین خصوص استفاده از توانمندی های بخش خصوصی از جمله کارخانه تصفیه شکر و تصفیه روغن را در دستور کارخود قرار داد.

میزان سرمایه گذاری این کارخانه ها چقدر است؟
سرمایه اولیه کارخانه تصفیه شکر در حدود 170 میلیارد تومان و سرمایه اولیه کارخانه تصفیه روغن 94 میلیارد تومان بوده است.البته با توجه به تغییر قیمت ها در حال حاضر این روند افزایش پیدا کرده است.در این منطقه مجموعه دیگری نیز در حال فعالیت است که علاوه بر روغن کشی بحث بسته بندی و تصفیه روغن را در نیز در دستور کار خود دارد و تا یکی دو ماه آینده مراحل قانونی آن انجام خواهد شد.

این منطقه چه پیشرفت هایی در بخش فنی و مهندسی داشته است؟
اعتقاد ما بر این است که برای فعالیت بخش های خصوصی باید بستر کار آماده باشد؛بستر کار هم بدون این که دولت در بحث زیر ساخت ها سرمایه گذاری کند امکان پذیر نیست.این حجم سرمایه گذاری که در چند سال گذشته رقمی بیش از هزار و صد میلیارد تومان سرمایه را برای بخش خصوصی به همراه داشت همگی مدیون بستر سازی های مناسب هستند. از جمله این که ما حدود ششصد هکتار زمین را برای این کار در نظر گرفته ایم و کل خطوط اصلی مثل شبکه آب،برق،اتفاءحریق،خطوط دیتا،جاده ها را دولت و در حقیقت سازمان های دریانوردی از محل منابع داخلی سازمان ایجاد وقطعه بندی کرده است و این قطعه ها را در اختیار سرمایه گذاران قرار داد تا آن ها بدون دغدغه در رابطه با تأمین برق و آب و در کل موضوعات انرژی کار خودشان را شروع نمایند.
در مباحث فنی نیز با توجه به این که در بندر تخلیه و بارگیری انجام می گیرد ، لازم است تجهیزاتی که در اختیار دارند به روز باشد، در همین خصوص سازمان در چند سال گذشته با خرید تجهیزات به روز در بخش تخلیه و بارگیری ، بخش بندری را مجهز به جرثقیل های صد و چهل تن با قابلیت مانور بسیار بالا کردند.
در حال حاضر سازمان از طریق سرمایه گذاری قراردادهایی را دست اجرا دارد که تجهیزات بندری را باید خریداری کند،حدود صد میلیار تن تجهیزات بندری باید خریداری و به بندر منتقل شود.علاوه بر این ها ما بحث ایجاد کارگاه های فنی را در بندر امام خمینی پیگیری کردیم،با توجه به کشتی هایی که به بندر وارد می شوند و با توجه به قانون منطقه ویژه که محدودیت هایی در جهت خروج تجهیزات بندری ایجاد می کند، کارگاه های فنی را برای رفع این مشکل در مجموعه ایجاد کردیم و در اختیار بخش خصوصی گذاشتیم.
سازمان امکانات اولیه را فراهم کرد،دفاتر کارگاهی را در اختیار بخش خصوصی قرار داد و بخش خصوصی هم در مقابل به شرکت هایی که در محدوده بندر هستند و هم به برخی از کشتی ها خدمات ارائه می دهد.این امر در کشور هم باعث درآمد و ارز آوری می شود و هم اشتغالزایی ایجاد می کند.

در حال حاضر چه مقدار زمین آماده واگذاری به سرمایه گذاران دارید؟
در بندر امام خمینی حدود 600 هکتار زمین آماده بهره برداری کردیم که بخش زیادی از این اراضی با توجه به کاربری های تعریف شده به سرمایه گذاران واگذار شدند.البته 600 هکتار اراضی نیز در کنار بندر در اختیار داریم که تحت تملک منطقه ویژه اقتصادی بندر امام خمینی است،طرح جامع تهیه شده و در حال طی کردن مراحل قانونی در سازمان مرکزی است که بعد از مصوب شدن و گذراندن مراحل واگذاری و همچنین تأمین زیرساخت های مرحله واگذاری به بخش خصوصی آغاز می شود.

فکر می کنید چه زمانی این 600 هکتار به منطقه ویژه اقتصادی بندر امام خمینی اضافه شود؟
با توجه به این که جلسات دفاعی را انجام دادیم تا یک یا دو ماه آینده انجام خواهد شد.علاوه بر این برای 3هزار هکتار دیگر هم مشاور انتخاب کردیم که مطالعات مهندسی و اقتصادی را به عهده خواهند داشت .سازمان طرح جامع این 3 هزار هکتار را برای واگذاری به بخش خصوصی اعلام خواهد کرد.

با توجه به این که با منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی هم جوار هستید چه تعاملی با این منطقه دارید؟
همکاران ما در منطقه ویژه پتروشیمی به لحاظ نوع کارکردی که بر مبنای تولید و صادرات دارند با مجموعه بندر امام خمینی در ارتباط مستقیم هستند.بعضی از این کارخانه ها عمده محصولات یا تمام محصولات آن ها از طریق بندر صادر می شود و بخشی از مواد گازی و مایعات نیز از طریق اسکله مخصوص در منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی در حال صادرشدن است.در کل ارتباط تعاملی خوبی با یکدیگر داریم،جلسات مشترک برگزار می کنیم و در این جلسات از تجارب هم استفاده می نماییم.در رابطه با چگونگی اتصال و تسهیل ارتباط تجاری دو منطقه با همکارمان در گمرک در حال مذاکره هستیم که فرایندهایی تعریف می شود ،این فرایندها روند جابه جایی کالا بین دو منطقه را با توجه به این که هر دو منطقه ویژه اقتصادی هستند و گمرک هم در هر دو منطقه حضور دارد، تسهیل می کند.در این خصوص به نتایجی هم رسیده ایم که منتظر اجرایی شدن آن هستیم.
در رابطه با فرصت های سرمایه گذاری، این فرصت ها در چه بخش هایی در اختیار سرمایه گذاران قرار می گیرد؟
در بندر امام خمینی فعالیت هایی با ارزش افزوده که از طریق صادرات و واردات کالا در حوزه بندر انجام می شوند در اولویت واگذاری قرار دارند.در پالت هایی که به نحوی با لوجستیک بندری مرتبط باشد مثل بحث ساخت پایانه های بندری که شامل پایانه های کاتینری،نفتی،مواد معدنی،سیلو و انبارهای نگهداری کالاها است، در مجموع پالت هایی هستند که در اولویت واگذاری قرار می گیرند.
در پالت هایی که بحث ارزش افزوده وجود دارد،بحث کارهای صنعتی مثل پالایشگاه،بحث ساخت کانتینر همچنین بحث ساخت قطعات ریلی و صنایع دریایی و صنایع آب شرب را داریم ، این موارد فرصت هایی هستند که در اختیار سرمایه گذاران قرار می گیرد.

به نظر شما روابط عمومی تا چه میزان در وظایف ،اطلاع رسانی و انعکاس فعالیت های منطقه ویژه اقتصادی بندر امام نقش داشته است؟
در منطقه ویژه اقتصادی شورایی هست تحت عنوان شورای مدیران بنادر استان خوزستان که متشکل از مدیران استانی مانند،مدیر کل بندر امام خمینی،خرمشهر،آبادان همچنین معاونین بندر امام خمینی و روابط عمومی است.نقشی که روابط عمومی در حوزه بندر امام خمینی دارد مساوی با معاونین بندر است این شورا نقش هدایت گر کل بنادر استان خوزستان را برعهده دارند.جلسه شورای مدیران هر پانزده روز یک بار برگزار می شود،علاوه بر آن روابط عمومی در شوراها و کمیته های تخصصی و راهبردی حضور دارد مانند کمیته راهبردی سرمایه گذاری،کمیته شورای عالی ایمنی بندر،شورای عالی رفاه بندر و شورای اداری که خود روابط عمومی به عنوان دبیر شورای روابط عمومی مسؤولیت دارد. همه این ها نشان از اهمیت و نقش موثر روابط عمومی در حوزه استان خوزستان دارد.

** منبع: ماهنامه آغاز ـ شماره دوازدهم