لزوم نگاه ویژه به رونق تولید در گرو توسعه صادرات در مناطق آزاد به عنوان یکی از مهم‌ترین اهداف توسعه اقتصادی این مناطق با استفاده از ظرفیت‌های تولیدی و صنعتی و نیز توسعه نگرش زنجیره ارزش در تولیدات صادرات‌محور از اصلی‌ترین عوامل چشم‌انداز مناطق آزاد کشور به شمار می‌آید.
بی‌تردید اساسی‌ترین عامل رونق تولید، توسعه صادرات می‌باشد؛ با نگاهی به ایجاد زیرساخت‌ها در مناطق آزاد در حوزه‌های بندری، فرودگاهی و جاده‌ای به این مهم می‌رسیم که بستر صادرات محصولات و خدمات در این مناطق تا حد قابل قبولی وجود دارد؛ نکته مجهول، توسعه تولید در این مناطق است، توسعه‌ای که در چند سال گذشته روند مثبتی را با توجه به حمایت‌های سازمان‌های مناطق آزاد و نیز مزیت‌های نسبی این مناطق که به نسبت سرزمین اصلی وجود دارد، اما بی‌شک سرعت توسعه تولید با توجه به قوانین، مقررات و مصوباتی که هر روز شاهد آن هستیم، روند مثبتی ندارد.
اهمیت رفع موانع تولید با توجه به وجود زیرساخت‌های عظیم در مناطق آزاد، نیاز به یک نگاه و اهتمام ملی در سطوح بالای نظام دارد؛ چراکه صرفا صحبت در خصوص حمایت از فعالین اقتصادی و تولیدکنندگان نمی‌تواند جوابگوی خلا‌های مسیر تولید در مناطق آزاد و نیز دستورالعمل‌ها و بخشنامه‌های سازمان‌های مختلف ازجمله گمرک و مالیات در روند پیشبرد اهداف توسعه صادرات باشد.
لزوم بسترسازی در جهت رونق تولید، شامل بخش‌ها و سازمان‌های مختلفی می‌شود که همه این مجموعه‌ها در زیر بیرق مناطق آزاد کشور نیستند و نگاه‌های بعضا سلیقه‌ای در جهت صدور مصوبات، تنگناهای بسیار زیادی را در کنار تنش‌های هر روزه برای تولیدکنندگان در مناطق آزاد ایجاد کرده است.
امروزه در تمامی دنیا، کشورهای صاحب صنعت و تولید در مسیر ایجاد ارزش جهانی بر کالاهای خود از گذار ایجاد ارزش کالایی عبور کرده‌اند، این در صورتی می‌باشد که ما چند سالی است که بر نقطه درک و اجرای ایجاد ارزش افزوده در یک نقطه با توجه به مزیت‌های تولیدی و صنعتی و دسترسی‌های منطقه‌ای و نیازهای کشورهای همسایه هر منطقه ایستاده‌ایم و کمتر در این خصوص دستاوردی داشته‌ایم.
روند ایجاد ارزش افزوده می‌طلبد که سطح حمایت‌های خود را از بنگاه‌های متوسط و کوچک با نگاه به ظرفیت‌های واحدهای تولیدی بزرگ در هر منطقه و نیز نیازهای بازارهای هدف منطقه‌ای بیش از پیش کنیم و با توجه به مزیت‌سنجی هر منطقه، در این خصوص در جهت ایجاد مزیت‌های رقابتی و امتیازات ویژه برای جذب این قبیل واحدها که می‌توانند در زنجیره ارزش با نگاه رویکرد تخصصی هر منطقه نقش ایفا کنند، تاثیرگذار ظاهر شویم.
یکی از مهم‌ترین عوامل ایجاد زنجیره ارزش در مناطق آزاد ساحلی کشور، ظرفیت‌های بسیار بالایی است که در پسکرانه‌های بندری و ساحلی مناطق آزاد داریم و باید نگاه ویژه‌ای به این ظرفیت‌ها در ایجاد زنجیره ارزش داشته باشیم.
** حسین مرادی؛ سردبیر نشریه اخبار آزاد مناطق