صادرات مجدد از موضوعات بسیار مهم در توسعه تجارت خارجی برخی کشورهاست که سالانه میلیاردها دلار از سبد عایدات ارزی آنها را تامین می‌نماید.
موقعیت جغرافیایی ایران در منطقه آسیای مرکزی و خاورمیانه به‌عنوان یکی از منحصر به‌فردترین نقاط کلیدی جهان است که شاید نظیری برای آن وجود نداشته باشد .
مناطق آزاد فعال در شمال و جنوب کشورمان که با هدف الگوسازی توسعه سرزمینی راه اندازی شده اند و یکی از اصلی ترین اهداف آن از طریق توسعه فعالیت‌های تجاری از جمله صادرات مجدد بوده متاسفانه متناسب با ظرفیت‌ها و موقعیت ژئوپلیتیک آنها مورد بهره‌برداری قرار نگرفته است. اساسا موضوع صادرات به‌ویژه صادرات مجدد یکی از اهداف و ارکان مهم توسعه در مناطق آزاد و الگوسازی آنها برای سرزمین اصلی است که متاسفانه طی دودهه گذشته سهم صادرات و صادرات مجدد از مجموع فعالیت‌های اقتصادی مناطق آزاد کشورمان اندک بوده و نسبت به رقبای منطقه‌ای بسیار پایین‌تر است.
به‌طور مثال از مجموع کل واردات کالا به کشورمان از مبدا امارات ،سهم بالایی مربوط به صادرات مجدد از مناطق آزاد این کشور است که غالبا بدون پردازش یا پردازش اندک راهی بنادر ایران می‌شوند.
بر اساس آمارهای منتشره سال‌های قبل سهم غالب تجارت خارجی مناطق آزاد ایران متعلق به واردات کالا می‌باشد که مقصد اصلی آن سرزمین اصلی است. این وضعیت اگر چه در نگاه کلان قابل تحلیل و بررسی است لیکن نشان دهنده عواقب و دستاوردهای ناشی از تصمیماتی است که بایدبصورت جدی مورد بازنگری قرار گیرد.
ما هنوز آمار مستند و انتشاریافته ای از عملکرد شاخص‌های کلان اقتصادی طی 20 سال گذشته از عمر مناطق آزاد کشورمان نداریم که بتوانیم بر اساس آن آسیب‌شناسی جامعی از موقعیت فعلی داشته باشیم و برای آینده این مناطق سیاست‌ها و راهبرهای جدید و کارآمدتری تدوین نماییم.
لذا این اقدام برای اینکه وضعیت خودمان را در آینده سهم‌بندی‌های منطقه‌ای و جهانی مناطق آزاد و اقتصاد بین‌الملل مشخص نماییم بسیار ضروری است و نیازمند تشکیل یک شورای راهبردی توسعه مناطق آزاد است که متخصصینی از گرایش‌های متنوع و تخصصی در آن حضور داشته باشند.
اگر بخواهیم به عمده‌ترین موانع و مشکلات سرراه توسعه صادرات مجدد مناطق آزاد ایران اشاره نماییم شاید بتوان مداخله دولت‌ها در امور مدیریت این مناطق را یکی از اصلی‌ترین موانع برشمرد.
عدم برنامه ریزی مدون و هدفمند برای ایجاد و توسعه زیرساخت‌های مورد نیاز جهت گسترش فعالیت‌های مرتبط با صادرات وصادرات مجدد و عدم تنظیم مقررات شفاف ، با ثبات و کارآمد از دیگر مشکلات زیرساختی این امر در مناطق آزاد کشورمان است.
هدفگذاری کلان برای بازاریابی و بازارسازی در مقاصد و بازارهای هدف صادرات مجدد هر یک از مناطق آزاد یکی از مهمترین نیازهای سیاستگذاری و برنامه ریزی است که طی دودهه گذشته از آن غفلت شده است. سهم فعلی صادرات مجدد ایران در منطقه و جهان بسیار جزئی است و در نتیجه سهم مناطق آزاد نیز در همین راستا می‌باشد.
ایجاد هاب‌های تجاری و سرمایه‌گذاری تجار و سرمایه‌گذاران بازارهای هدف و مقاصد صادراتی در مناطق آزاد و تدوین سازوکارهای تشویقی برای آن، اقدام موثر دیگری برای رونق و توسعه صادرات مجدد در مناطق آزاد می‌باشد.
برای رونق تولید و صادرات در مناطق آزاد کشورمان مهمترین اقدام کاهش هزینه تمام شده این فعالیت‌های اقتصادی است و اساسا یکی از اهداف تشکیل مناطق آزاد در هر کشوری همین امر است. درصورتی که اگر در منطقه آزاد با 20 سال معافیت مالیاتی و سایر معافیت‌ها و یا تخفیفات در هزینه خدمات مختلف باز هم هنوز تولیدکننده و یا تاجر و بازرگان ما نمیتواند رقابت‌پذیری لازم را داشته باشد باید در سیاست‌ها و برنامه‌ها قطعا بازنگری کرد.
البته یکی از اقدامات مهم برای شکستن برخی انحصارات در ارائه خدمات به تولیدکنندگان و صادرکنندگان،تسهیل ورود سرمایه گذاران خارجی بخصوص در حوزه‌های بانکی و بیمه ای است که متاسفانه درحال حاضر بسیار سخت و نشدنی است.
یقینا یکی از موانع توسعه صادرات مناطق آزاد فقدان خدمات بانکی و بیمه ای رقابتی و همتراز با رقبای خارجی تجار ایرانی است که فی‌الواقع این موضوع نوعی نقض غرض است و تا زمانی‌که این مشکلات و انجصارات مشابه حتی در سایر امور مثل سرمایه گذاری و تخلیه و بارگیری و انبارداری و... در مناطق آزاد کشورمان مرتفع نشود جذابیت واردات محصولات خارجی از این مناطق اولویت خواهد داشت.
منبع: روزنامه آرمان امروز