هزینه عملیات اجرایی منطقه آزاد گوادر تا تکمیل طرح در حدود 1160 میلیون دلار در دو فاز پیش‏ بینی شده است. احداث جاده، تغییر شیوه سنتی زندگی مردم محلی، ایجاد نیروگاه برق، تأمین گاز مورد نیاز، اتصال منطقه به شبکه ریلی کشور و ایجاد بندرگاه‌های مجهز از جمله برنامه‌های در دست اجرا می‌باشد. در فاز اول، سه بندرگاه بزرگ با تجهیزات مورد نیاز به ظرفیت پذیرش کشتی‌های 50 هزار تنی ایجاد خواهد شد.
در حال حاضر، کانال ‏های مربوط به این امر را -که 5 کیلومتر طول دارند- متخصصان چینی لایروبی کرده‌‏اند. بندرگاه ‏ها نیز -که هر کدام دارای طول 200 متر با 350 متر محوطه و 5/11 متر آبگیری هستند- در طول 36 ماه ساخته می‏شوند. شایان ذکر است امکان بهره‏برداری سریع‏تر نیز از این بخش وجود دارد. هزینه اجرایی این فاز در حدود 250 میلیون دلار پیش ‏بینی شده که 198 میلیون دلار آن را چینی‏ ها و مابقی را دولت پاکستان می‏ پردازند.

در فاز دوم، احداث 10 بندرگاه با دو پایانه بزرگ نفتی و یک پایانه کانتینری پیش ‏بینی شده است. این تأسیسات، قابلیت پذیرش کشتی ‏هایی با ظرفیت صدهزار تن و تانکرهای نفتی 200 هزار تنی را خواهند داشت. اجرای این طرح ‏ها، بندر آزاد گوادر را به یکی از فعال ‏ترین و مهم‏ ترین مراکز تجاری و نفتی آسیا تبدیل خواهد کرد. نکته قابل توجه اینکه، سلطان‏ نشین عمان نیز علاقمندی خود را برای مشارکت در این طرح اعلام کرده است و براساس موافقت ‏های به عمل آمده، سلطان عمان 7 میلیون دلار برای ایجاد و تجهیز نیروگاه برق این بندر کمک خواهد کرد. ناگفته نماند که آمریکا و آلمان نیز از دیگر کشورهای سرمایه ‏گذار در این بندر به شمار می ‏آیند. 

طرح دوم، احداث بزرگراه مکران است که از جمله طرح ‏های تکمیلی بندر آزاد گوادر به شمار می ‏رود. این بزرگراه 800 کیلومتری، در حاشیه ساحل جنوبی پاکستان احداث می ‏شود و بندر گوادر را به بندر کراچی متصل می‏ سازد. اجرای این طرح نیز با کمک چینی‏ ها در چهار فاز و به مدت 36 ماه پیش ‏بینی شده که فاز اول آن، که200 کیلومتر است، پایان یافته است.

دولت پاکستان تحت تأثیر عوامل مختلف داخلی، منطقه ‏ای و بین ‏المللی، ایجاد و توسعه گوادر را در دستور کار خود قرار داده است. عوامل داخلی به عقب ‏ماندگی شرق پاکستان و ایالت بلوچستان و نقش ناچیز آن در اقتصاد ملی بر می ‏گردد. عوامل منطقه ‏ای به وضعیت رو به ثبات افغانستان و رقابت سیاسی و نظامی پاکستان با هند مربوط می ‏شود. به لحاظ بین ‏المللی نیز این کشور به دنبال یافتن جایگاه مثبت و مطمئنی در تعاملات اقتصادی جهان و آسیاست.

 بنابراین، اهداف پاکستان را در اجرای این طرح در موارد زیر می‏ توان خلاصه کرد:

1- توسعه منطقه‏ ای: ایجاد منطقه آزاد گوادر عامل مهم گسترش فعالیت ‏های اقتصادی در ایالت عقب‏ مانده بلوچستان است. نتایج عمده این طرح اجرای طرح ‏های زیرساختی حمل و نقل، ارتباطات و ترانزیت کالا می‏ باشد. وجود این فعالیت ‏ها، ضمن ایجاد اشتغال، رشد فرهنگی و سیاسی این ایالت را به همراه می‏ آورد. علاوه بر این، آثار اقتصادی مثبتی نیز برای اقتصاد در حال توسعه این کشور در بردارد؛ مثلاً فراهم شدن زمینه صادراتِ منابع معدنی از جمله منابع مس منطقه ساینداک بلوچستان که در حال بهره برداری است.

2- خارج کردن فعالیت ‏های اقتصادی و تجاری پاکستان از انحصار بندر کراچی: بندر کراچی در حال حاضر پایتخت اقتصادی پاکستان به شمار می‏رود و اکثریت فعالیت‏های اقتصادی، تجاری و صنعتی این کشور در کراچی متمرکز شده است. افزایش فعالیت‏ های تروریستی و بالا کشیدن اختلافات مذهبی و سیاسی در این بندر، ساختار اقتصادی این کشور را به لحاظ جذب سرمایه ‏گذاری ‏های خارجی و فعالیت ‏های تجاری منطقه‏ ای آسیب پذیری کرده است. بنابراین انتقال، تغییر و تمرکز برخی از فعالیت ‏های اقتصادی و تجاری به گوادر از آسیب ‏پذیری پاکستان در این زمینه می ‏کاهد. 

3- تقویت نیروی دریایی: پاکستان علاوه بر بهره ‏برداری ‏های سیاسی و اقتصادی از بند گوادر، درصدد استفاده نظامی و امنیتی از این بندر است. یکی از آسیب‏ پذیری‏ های مهم پاکستان در رقابت ‏های امنیتی و دفاعی با هند، عقب ‏ماندگی نیروی دریایی این کشور در مقایسه با هند و استقرار این نیروها در بندر کراچی است. از این رو، دولت پاکستان درصدد است با استقرار بخشی از نیروی دریایی این کشور در گوادر که فاصله زیادی با کشور هند دارد، ضمن اینکه این نیرو را از دسترس هند خارج سازد، آن را برای حمایت و پشتیبانی ارتش در جنگ احتمالی با هند آماده و تقویت کند. بنابراین در ساخت و تجهیز این بندر، برخی بهره‏ برداری‏ های نظامی نیز پیش ‏بینی شده است.

4- فراهم کردن زمینه‏ های ترانزیت کالا به افغانستان و‌ آسیای مرکزی: استقلال کشورهای آسیای مرکزی و نیاز این کشورها به باز شدن درهای اقتصاد جهانی به روی آنها و هم چنین تثبیت تدریجی شرایط سیاسی و اقتصادی افغانستان فرصت بی‏ بدیل و ارزشمندی را برای پاکستان جهت فراهم کردن زمینه ‏های ترانزیت کالا دوسویه به این کشورها را ایجاد کرده است. بی‏ تردید، موفقیت پاکستان در استفاده بهینه از این فرصت در شرایط رقابتی شدید با ایران، تجهیز و توسعه منطقه آزاد گوادر و اتصال ریلی وجاده‏ای این منطقه به مرزهای افغانستان است.

5- ارتباطات گسترده ‏تر با منطقه خلیج ‏فارس و ایفای نقش در بازار جهانی نفت: از جمله اهداف استراتژیک و بلند مدت پاکستان در توسعه بندر آزاد گوادر، فراهم کردن زمینه ‏های ارتباطات تجاری و اقتصادی گسترده‏ تر با منطقه حساس و مهم خلیج‏فارس است. به اعتقاد رهبران این کشور، پاکستان با وجود مجاورت با خلیج فارس، نتوانسته است از فرصت مشارکت مستقیم در صنایع نفت و گاز یا حداقل پشتیبانی این صنایع در بازار جهانی انرژی و در نتیجه کسب درآمدهای لازم بهره ‏برداری نماید.
با این حال، شرایط کنونی با وجود منابع عظیم نفت و گاز آسیای مرکزی و انتقال آن به بازارهای جهانی از یک طرف و طرح‏ های ملی و منطقه ‏ای توسعه صنعت انرژی در خلیج‏ فارس و تقویت پتانسیل‏ های صنعتی، تجاری و خدماتی کشورهای منطقه از طرف دیگر، بهترین وضعیت برای توسعه و تعمیق تعاملات اقتصادی و تجاری با منطقه است. توسعه و تجهیز بندر گوادر به عنوان یک منطقه واسط تجاری بین کشورهای خلیج ‏فارس و کشورهای آسیای جنوب شرقی به‏ ویژه چین و همچنین آسیای مرکزی به عنوان یک پایانه نفتی برای تجارت نفت خلیج‏ فارس و آسیای مرکزی به بازارهای جهانی در این زمینه بسیار قابل توجه است.

 6- توسعه روابط تجاری و اقتصادی با ایران: یکی دیگر از اهداف مقامات پاکستان از تجهیز و توسعه بندر گوادر، گسترش روابط تجاری و اقتصادی با ایران است. تجارت غیرنفتی ایران و پاکستان به دلیل اوضاع نامساعد جغرافیایی و در نتیجه فقدان راه ‏های مواصلاتی خشکی میان دو کشور از کمیت و کیفیت قابل توجهی برخوردار نیست، این در حالی است که دو کشور عضو سازمان منطقه ‏ای اکو می‏ باشند. 

با این حال، با وجود منطقه آزاد چابهار در کنار مرزهای پاکستان، ایجاد منطقه آزاد گوادر می‏ تواند در توسعه و نوع روابط تجاری دو کشور مؤثر باشد. علاوه بر این، نگاه بلند مدت پاکستان به متغیر ایران، فراهم شدن زمینه‏ های ارتباط خشکی این کشور با اروپا و بهره ‏برداری از کریدور شمال – جنوب را فراهم می‌کند.
منبع: ماهنامه آغاز