ساختارهای زیبا و خیره کننده مرجانی، میزبان تعداد بی شماری جاندار دریایی و میکرو ارگانیسم هستند که خوراک موجودات بزرگ دریا می شوند.
بر اساس برآوردها، هم اکنون 10 درصد از 600 هزار کیلو متر مربع از آبسنگ های مرجانی که در 109 کشور جهان پراکنده اند به شدت تخریب شده و سلامت درصد زیادی از اکوسیستم های مرجانی نیز عمدتا بر اثر فعالیت های انسانی به خطر افتاده است.
گفتنی است این برآوردها مربوط به مرجان های بررسی نشده جهان نبوده و از جمله بسیاری از مرجان های خلیج فارس را شامل نمی شود. بنابراین مقصود از تنظیم این مقاله ارائه راهنمایی برای ترویج مطالعات در زمینه آبسنگ های مرجانی در تمامی سازمان ها و موسسات جمهوری اسلامی ایران است که به نحوی با دریا سر و کار دارند. همچنین پیشبرد حمایت از مرجان ها توسط همه محافلی است که فعالیت های آنها ممکن است به نحوی به تخریب منابع حیاتی آبسنگ های مرجانی بیانجامد. بنابراین برانگیختن تلاش های مشترک برای حفاظت و حمایت از آبسنگ های مرجانی خلیج فارس و تشویق محافل علمی و نظام های مدیریتی در عرصه های صنعت و تجارت و جهانگردی هدف غایی این گزارش است.
این گزارش با برخورداری و نقل قول از محتوای کتاب آبسنگ های مرجانی، گوهرهای نهان خلیج فارس تنظیم شده است. با این امید که در پرتو مدیریت و نظارت پیوسته، مرجان های ارزشمند خلیج فارس از تخریب بیش از این محفوظ بمانند.

مرجان چیست؟
ساختارهای مرجانی پناهگاهی برای انواع ماهی ها، خرچنگ های دریایی، ماهیان مرکب، هشت پایان، مارماهیان، توتیاهای دریایی، لاک پشت های دریایی و انواع جانداران آبزی دیگر هستند. مرجان های آبسنگ ساز در آبهای گرم و در دمای بین 22 تا 28 درجه سانتی گراد و نزدیک سطح دریا که اکسیژن و نور به وفور یافت می شود، معمولا بالاتر از عمق 70 متر زندگی می کنند.
آبسنگ های مرجانی (هرماتپیک) ساختارهای شگفت انگیز و شکننده زمین شناسی هستندکه از جانوران ریز مرجانی یا پولیپ ها به وجود می آیند. این جانداران به صورت کلنی (توده ای) رشد می کنند و سپس آبسنگ های را تشکیل می دهند. پولیپ ها، کربنات کلسیم موجود در آب را جذب و آهک دفع می کنند که این پدیده موجب تشکیل ساختارهای مرجانی می شود. رسوبات معلق در آب به آبسنگ ها لطمه می زند؛ زیرا باعث خفگی پولیپ ها می شود.

هم زیستی حساس مرجان ها و جلبک ها
سرعت رشد کلنی مرجانی، که بین هشت تا 25 میلی متر در سال تخمین زده می شود، نشان دهنده رابطه همزیستی نزدیک بین پولیپ و زئوگزانتلا (جلبکی تک سلولی به نام دیوتاژکدار dinoflagellte) است. زئوگزانتلا گیاهی ذره بینی عمل فتو سنتز را درون پلیپ ها انجام می دهد و جزو تولیدکنندگان اولیه سیستم مرجانی به شمار می آیند.
هر عامل محیطی که باعث برهم خوردن این ارتباط بین جلبک و مرجان شود (حتی افزایش یک درجه سانتی گراد در دمای آب) موجب کاهش تراکم دیوتاژکدار و رشد آن شده و احتمالا در نهایت به توقف رشد مرجان ها می انجامد. فرمول زیر واکنش شیمیایی مربوط به روند تشکیل آبسنگ های مرجانی را نشان می دهد: 
Ca(HCO3)2 CaCo3+H2CO3 Ca+2HCO3 

آبسنگ های مرجانی، اکوسیستمی شکننده
اکوسیستم واژه نسبتا جدیدی است که مفهومی کلی دارد و منظور توصیف هر پدیده طبیعی یا زیستی است که همه اجزای آن در هم تنیده اند و در ارتباط تنگاتنگ با هم قرار دارند. اکوسیستم نوعی نظام همکاری با مجموعه پیچیده ای را تشکیل می دهد که وضعیت هر جز آن به موقعیت اجزای دیگر بستگی دارد. به خصوص در اکوسیستم شکننده جزیره ای، بر اثر وارد کردن یک گونه غیر بومی موارد نگران کننده ای مشاهده می شود و اغلب به بروز بلای جدیدی می انجامدکه نهایتا به نابودی گونه های مفید و سودمند اکوسیستم اصلی جزیره می انجامد.
اکوسیستم ها مرجانی و ساکنان جذاب و رنگارنگ آنها، از جمله ماهی های مرجانی به آسانی تحت تاثیر تغییرات محیطی و تخریب زیستگاه ها مانند استفاده از مواد منفجره برای صید ماهی، آلودگی ها، رسوب گذاری ناشی از توسعه نواحی ساحلی، لجن آلود شدن، صنعت جهانگردی و ... قرار می گیرند، به طوری که پیش بینی می شود تا چند دهه دیگر کمتر آبسنگ مرجانی دست نخورده باقی خواهد ماند.

سفید شدن مرجان ها
اکوسیستم آبسنگ های مرجانی، سلامت خود را از طریق روابط متقابل میان تمامی موجوداتی که به آن وابسته اند، حفظ می کنند. این ارتباط محتاج توازن بیوشیمیایی دقیق میان تمام عوامل و عناصری است که بعضی از آنها شدیدا نسبت به تغییر در محیط زیست کوچک اطراف خود حساس اند.
هر تغییری در دمای آب (حتی یک درجه سانتی گراد) یا در شوری آب، یا ورود هر ماده بیگانه یا ضایعاتی که بر یکی از موجودات زنده سیستم مرجانی اثر بگذارد، می تواند به سفید شدن مرجان ها و ضعیف شدن آنها در مقابل بیماری ها و دشمنانشان بیانجامد.
در سال های گذشته بیش از پیش سفید شدن توده های مرجانی در سراسر جهان گزارش شده که به افزایش دمای غیرعادی دما در سراسر آب در گرم ترین فصل های سال مربوط است و شاید با پدیده گرمایش جهانی بی ارتباط نباشد. چنین شرایطی در خلیج فارس، در اطراف جزیره کیش، فارور و هندورابی توسط غواصان ساکن در منطقه مشاهده شده است، هوای گرم ماه های تیر و مرداد هر سال در ناحیه وسیعی موجب سفید شدن مرجان ها شده البته در تابستان سال بعد، همان مرجان ها با رشد دوباره خود را بازسازی می کنند که این پدیده نشان دهنده انعطاف پذیری مرجان هاست. به هرحال اگر روند توسعه ساحلی و یا تغییرات جوی جهان با چنین وضعیتی ادامه پیدا کند، نه تنها تنوع زیستی آبسنگ های مرجانی تغییر پیدا خواهد کرد؛ بلکه موجب از بین رفتن کل اکوسیستم مرجانی خواهد شد.

خلیج فارس، دریایی مرجانی است
محدوده آبسنگ های مرجانی، کمربندی به پهنای 40 درجه در اطراف خط استوا در 109 کشور جهان است و در این محدوده شرایط گرمسیری استوایی برای شکل گیری این نوع ساختارها مساعد است و محدوده خلیج فارس را هم شامل می شود. در حقیقت به خاطر وجود تعداد بی شمار جزایر مرجانی در خلیج فارس، به حق می توان آن را دریای مرجانی نامید. بر اساس برآوردهای انجام شده، حدوده هشت هزار گونه جاندار دریایی به این مرجان ها وابسته اند. 
از عوامل محدود کننده این پهنه کم عمق اقیانوس، شوری بالای آب ( تا 42 قسمت در هزار)، تغییرات زیاد درجه حرارت و آلودگی نفتی است. بر اساس آخرین برآوردها این شرایط تنها برای 70 گونه مرجان سخت و تعداد کمی مرجان های نرم، محیط زیست مناسبی به وجود آورده است.

عوامل تخریب و نابودی مرجان ها
در گذشته، در اطراف خلیج فارس، از مرجان ها به عنوان مصالح ساختمانی محکم برای بناسازی استفاده می شد. خرابه های باستانی شهر حریره در جزیره کیش گواه این مدعاست. امروزه فعالیت های انسانی که موجب تخریب و نابودی مرجان ها می شود، بیش از همه در جزایری روی می دهد که از نظر اقتصادی مهم اند و مناطق آزاد از آن جمله هستند. این فعالیت ها شامل حمل و نقل دریایی، استخراج نفت، نشت نفت، صید بی رویه و تجارت ماهیان مرجانی است. همچنین آلودگی ها و ازدحام مرتبط با فعالیت های جهانگردی، ساختمان سازی، ساخت هتل ها، ایجاد زیرساخت های تفریحی ساحلی و رسوب گذاری ناشی از آن، ورزش های آبی، ساخت اسکله ها، غواصی بی ضابطه و استخراج مرجان ها برای فروش، نمونه هایی از این فعالیت های مخرب هستند. 

سال بین المللی آبسنگ های مرجانی
هدف از تعین سال 1997 به عنوان سال بین المللی آبسنگ های مرجانی (IYOR) ارج نهادن به ارزش بی مانند اکوسیستم آبسنگ های مرجانی و تقویت فعالیت های جهانی در جهت معکوس کردن روند تخریب این اکوسیسم های پر ارزش بود.کمک به ایجاد مدیریت صحیح و نظارت پیوسته بر مرجان های جهان و شناسایی محل های تجمع و موقعیت آنها مستلزم یک چنین فراخوان های جهانی است. بنابراین مقصود از تعیین سال بین المللی آبسنگ های مرجانی، فراهم آوردن بستری جهانی برای تلاش های ملی و منطقه ای بود تا وضعیت مرجان ها در سراسر جهان ارزیابی شود. 

اهداف سال بین المللی آبسنگ های مرجانی به شرح زیر بود:
الف: مشخص کردن جایگاه آبسنگ های مرجانی
ب: بررسی روند تخریب و عوامل آن
ج: آموزش عموم مردم در زمینه شناساندن ارزش آبسنگ های مرجانی
د: تشویق و تبلیغ در جهت مدیریت پایدار برای حفاظت از آبسنگ های مرجانی 

فعالیت های این سال توسط سازمان های غیردولتی (NGO)، موسسات دولتی، موسسات علمی و تحقیقاتی، انجمن های غواصی و دیگر گروه ها در 30 کشور جهان آغاز شده است که از پیوند آنها کمیته های ملی سال بین المللی آبسنگ های مرجانی تشکیل شده و کارگاه های آموزشی نیز برای تدوین برنامه های عملیات ملی برگزار شده است.