یادداشت/همه چیز از یک کانکس آغاز شد...

به موجب ماده 6 این قانون، در اواخر سال 1372 رؤسای هیئت مدیره و مدیران عامل مناطق آزاد از جمله مهندس سیاوش سمیعی با حکم ریاست جمهوری به عنوان بالاترین مقام اجرایی در زمینه های اقتصادی و زیربنایی منطقه آزاد چابهار منصوب شد. 
از سه منطقه آزاد کیش، قشم و چابهار تنها کیش بود که حدود 80 درصد از امکانات و زیرساخت های لازم را به عنوان منطقه آزاد در خود داشت ولی قشم و به ویژه چابهار فاقد این امکانات بودند. 
محدوده منطقه چابهار در زمینی به وسعت 14 هزار هکتار بیابان لم یزرع و بدون داشتن حداقل امکانات اولیه و تأسیسات مورد نیاز تعیین شده بود. منطقه ای که در نگاه اول، هر انسانی را با تردید مواجه می کرد که چگونه امکان دارد بیابانی برهوت را با آن وسعت، بدون هیچ امکان زیربنایی، بودجه و درآمدی آن هم در سیستان و بلوچستان به منطقه آزادی بدل کرد تا بتواند با محرومیت زدایی از منطقه، اسباب امیدواری را در دل مردم شریف استان سیستان و بلوچستان و منطقه چابهار به وجود آورد. 
این کار کمتر از مدیری بر می آمد ولی سمیعی این خدمات ارزنده را انجام و این بار را به مقصد رساند تا نشان دهد: ما می توانیم.
کار او با دریافت 50 میلیون تومان وام از منطقه آزاد کیش به عنوان قرض و احداث کانکس هایی به عنوان مهمانسرای کارکنان که پنل های آن از سوی سازمان بنادر و کشتیرانی هبه شده بود، آغاز شد. 
کانکسی با 50 اتاق در دو ردیف 25 تایی که در ابتدا محل اقامت خود او نیز به عنوان مدیرعامل سازمان در کنار سایر کارکنان در همین کانکس ها تعبیه شده بود. بعد از آن به تدریج کانکس های شماره 2 و 3 و مهمانسرای اختصاصی مدیران و بخش های اداری و اجرایی نیز ساخته شد. 
تامین مالی طراحی و برنامه ریزی شد؛ با درآمدهای حاصله، حوزه معاونت عمرانی و مدیریت معماری و شهرسازی شروع به کار کردند. بدین ترتیب بود که عملیات اجرایی پروژه های عمرانی و ایجاد تاسیسات زیربنایی به تدریج انجام شد.
به دنبال آن گردشگری و صنعت رونق گرفت. هتل لیپار مکان یابی شد و عملیات اجرایی آن آغاز شد. واحدهای تولیدی نیز در منطقه فعال شدند و هرکدام از سرمایه گذاران بر اساس توانایی مالی و فراخور کار خود به دنبال انجام فعالیتی تولیدی و کسب ارزش افزوده محصولات و اشتغال نیروی انسانی در منطقه بر آمدند. 
مرکز آموزش فنی و حرفه ای برای تربیت نیروی انسانی بومی و ایجاد موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی برای رعایت استاندارد های تولیدی  احداث شد.
به مرور زمین ها تسطیح شد و در 9 پیکره با کاربری های ویژه تقسیم بندی به عمل آمد. تخصیص زمین برای احداث مجتمع های تجاری، اداری، مسکونی، ویلاها، کارخانه ها، کارگاه های تولیدی، سوله ها، انبارها، شرکت های بیمه، بانک و سایر کاربری ها طبق طرح جامع تهیه شده توسط مهندسان مشاور و واجد شرایط آغاز شد. 
در طول کمتر از 5 سال، عملیات ساختمانی تجاری اداری با ظرفیتی هر کدام بیش از 120 الی 150 واحد تجاری و اداری برای انجام فعالیت های بنکداری و خرده فروشی شروع به کار کردند.
این همه خدمات تا آنجا پیش رفت که با افتتاح شماری از همین مجتمع ها، در سال های بعد بهره برداران غرفه به تدریج به بازارهای دائم منتقل شدند. سرمایه گذاران خارجی از کشورهای چین، ژاپن، مالزی و ترکیه برای بازدید از جاذبه های سرمایه گذاری به منطقه آزاد چابهار آمدند.
سرمایه گذاران ایرانی از آمریکا و سایر کشورها آمدند و به دنبال انجام فعالیت در منطقه آزاد وطنی بودند. انواع گوناگونی از خودرو با مدل هایی حداکثر کمتر از 5 سال وارد شد که تا شعاع 30 کیلومتری چابهار حق تردد داشتند. بعد از مدتی، در اواخر سال 1384 واردات مواد اولیه و قطعات مورد نیاز صنایع برای راه اندازی کارخانه ها و واحدهای تولیدی در کشور به عنوان کالای همراه مسافر که مجوز قانونی آن اخذ شده بود طراحی و اجرایی شد.
بر اساس آمار های موجود، بیش از هزار واحد تولیدی و صنعتی در سراسر کشور، مواد اولیه و قطعات مورد نیاز خود را از منطقه آزاد چابهار تامین می کردند و این باعث کاهش حدود 30 درصد از قیمت آن در بازار داخلی شده بود. این گردش مالی و رونق اقتصادی به واقع خود باعث آشنایی تجار و نمایندگی های بزرگ و رشد فعالیت آنها در چابهار شد.
شرکت های بزرگی مانند سامسونگ، ال جی، دوو، فریجیدر، تکنو گاز، پاناسونیک، سونی، چای احمد و بسیاری از برندهای ارزنده و شاخص دنیا در منطقه آزاد چابهار دفتر گرفته و فعالیت خود را به طور مستقیم و یا از طریق نمایندگی های خود آغاز کردند و حتی کار به مرحله ای رسید که شرکت دوو، کار مونتاژ تلویزیون 29 اینچ خود را از چابهار آغاز و تولیدات خود را از جمله به جمهوری آذربایجان صادر می کرد.
با این اقدامات بود که امیدواری برای شروع سازندگی، عمران و آبادانی منطقه آزاد چابهار بیشتر و بیشتر شد و به تدریج مدیران، کارکنان بومی و غیر بومی به کار گمارده شدند. با آماده شدن زیرساخت های موردنیاز اداری، احداث بسترها و زیر ساخت های تجاری و بازرگانی آغاز شد. 
در ابتدا در سوله ای به مساحت 300 متر مربع و انبار روبازی به مساحت 10 هزار مربع، حدود 40 تا50 غرفه به وسیله دیوار های چوبی از هم جدا شدند. انبای روباز نیز به نام انبار D به مساحت 5 هزار متر مربع محصور شد تا بهره برداران غرفه ها بتوانند کالاهای خود را در آنجا نگهداری کنند. 
خطوط ممتدی، مکان انبار را برای تجار مشخص می کرد تا آنها بتوانند بر اساس مساحت، مدت و تعرفه حق انبارداری از فضای انبار استفاده کنند.
در ابتدا بهره برداران غرفه ها با پرداخت ودیعه ای به میزان 2 میلیون تومان که بعداً بر اساس متراژ غرفه به متری 650 هزار تومان افزایش یافت، و اجاره هر متری 5 هزار تومان به اجاره غرفه ها پرداختند. مجوز فعالیت تجاری و کارت بازرگانی برای تجار و سرمایه گذاران صادر و مبلغ 300 هزار تومان بابت هزینه صدور کارت بازرگانی اخذ می شد. کم کم با واردات کالاهای همراه مسافر، اخذ عوارض ورودی و اخذ هزینه های خدماتی بابت صدور کارت مسافری از مسافران، درآمدهای سازمان افزون شد. تهیه پروژه های آماده سازی اراضی و ایجاد تاسیسات زیربنایی یکی پس از دیگری آغاز شد. شبکه آب و برق و مخابرات و مجموعه انبارها و سوله های احداث شده و سالن های تولید از آن جمله است.
شور و شوقی میان تجار و مردم بومی  به وجود آمد. کار به جایی رسید که نه تنها قرض کیش تادیه شد بلکه چابهار فعالیت های منطقه آزاد چابهار را تحت الشعاع قرار داد و بخشی از تجار و بازرگانان شاغل در کیش را به سمت خویش کشانید.
تجارت چمدانی از دوبی و ترکیه به مناطق آزاد و از جمله به چابهار منتقل شد. همان چیزی که در آغاز از هدف های سیاست گذاران اقتصادی کشور به شمار می رفت. هرچند که بعضی از این انتقال به عنوان دروازه تجارت واردات یاد کردند! چنان فضایی از کار و فعالیت در منطقه ایجاد شد که بسیاری از تجار و سرمایه گذاران، چابهار را برای کار بر کیش ترجیح می دادند. این سان، چابهار به مانع بزرگی برای ممانعت از هجوم ایرانیان به دوبی مبدل گشت.
با فعال شدن حوزه بازرگانی که از سیاست های مهندس سمیعی برای راه اندازی منطقه آزاد بود، به تدریج برخی از کسانی که قبلا ممر درآمد آنها از راه قاچاق مواد مخدر تامین می شد، با گرفتن امان نامه به اجاره غرفه و انجام فعالیت های تجاری پرداختند. تجارت و بازرگانی، فعال شد و به تبع چابهار نیز از ناشناختگی در آمد و مردم زیادی در طول سال برای بازدید از چابهار به منطقه می آمدند و به تدریج با ایجاد درآمد و فعال تر شدن تجار و بازرگانان، یکی دیگر از اهداف عمده مندرج در ماده یک قانون چگونگی اداره مناطق آزاد در زمینه انجام امور زیر بنایی به منظور تسطیح زمین، جاده کشی، شبکه حمل و نقل، سیستم برق رسانی، آب و فاضلاب، مخابرات و دیگر زیرساخت های لازم از طریق جذب سرمایه گذاری های زیر بنایی و مشارکت بخش خصوصی برای شرکت F&G اتریش از طریق نمایندگی خود به مونتاژ کلیدهای مینیاتوری برق اقدام کرد. کارخانجات و بازارهای کشور با منطقه آزاد چابهار پیوند خوردند. صنایع رشد کرد، تجارت رونق گرفت، ترخیص و حق العمل کاری شناخته شد، خدمات توسعه پیدا کرد و اینجا بود که چابهار، چهار بهار شد. 
پروژه سمیعی بعدها توسط مدیران دیگر با کم و کاستی های فراوان ادامه یافت و همچنان ادامه دارد زیرا چابهار زنده است و قلب ایران برای توسعه آن همچنان می طپد. 
در این نگاه نوستالژیک به چابهار که نشان می دهد همه چیز در این منطقه از یک کانکس آغاز شد باید به مردی شریف اشاره کرد که به عنوان بازرس ویژه مدیرعامل در سازمان منطقه آزاد چابهار خدمت می کرد. او علاوه بر خدمات صادقانه خود مانع بزرگ هرگونه سوء استفاده و زد و بندهای نامشروع مالی، اداری و اقتصادی در منطقه بود.
وجهه اداری و شخصیت او به گونه ای بود که کارکنان سازمان منطقه و حتی افراد و شاغلین بخش خصوصی و سرمایه گذاران داخلی او را همکار خود می دانستند و افراد ناباب اقتصادی از او گریزان می شدند و در زمان حضور او در منطقه آزاد یا از آنجا می رفتند و یا به هر ترتیب خود را گم و گور می کردند تا او آنها را نبیند.
در خاطرات منطقه آزاد چابهار قدر هوشنگ سمیعی آنچنان زیبنده است که هیچ وقت فراموش نمی شود.
خداوند همواره او را سلامت و پایدار بدارد و او مطمئن باشد که در خاطر مردم چابهار، قدر او همیشه محفوظ و ماندنی است. 

** دکتر عبدالرسول خلیلی/استاد دانشگاه
منبع: ماهنامه آغاز