انتظار داشتیم چابهار بیشتر رشد کند

مهندس سیاوش سمیعی، نخستین مدیر منطقه آزاد چابهار است که از سال 72 به مدت 7 سال در این منطقه حضور داشته و به جرات می‌توان گفت بخش عظیمی از زیرساخت‌های منطقه حاصل زحمات وی و همکاران اش است .او معتقد است مجوزهای ویژه‌ای را برای توسعه این منطقه از دولت وقت گرفته و اقداماتی در منطقه در زمان مدیریت وی انجام شده که این روزها جای خالی تکمیل آنها کاملاً احساس می‌شود.کارصادقانه،تدبیر وخدمت رسانی به مردم از ویژگی های بارز و شعارهای همیشگی مهندس سمیعی است.وسازندگی و آبادانی منطقه آزاد  امروز در چابهار بی شک مدیون زحمات بی شائبه و خستگی ناپذیر این مدیر توانا و همکاران اوست.سمیعی متولد 1319 در کرمانشاه است، که از زمان جنگ جهانی دوم به تهران آمده و ساکن پایتخت شده است. وی فارغ‌التحصیل رشته مهندسی برق از دانشگاه پلی‌تکنیک(امیرکبیر) است و فعالیت‌های انقلابی‌اش را در آستانه سال 57 پیش برده تا جایی که در این راه طعم روزهای سخت حبس را نیز چشیده است. او علاوه بر نقش موثری که در آبادانی چابهار و دو سال و نیم در منطقه آزاد اروند داشت ،مدیریت و سرپرستی طرح های ملی مهم دیگری را در بعد از انقلاب اسلامی بر عهده داشته است.طراحی و اجرای طرح توزیع عادلانه کالا،تثبیت نرخ کالاهای اساسی در دوران جنگ تحمیلی ،مسئولیت طرح سهمیه بندی ارزی بخش صنعت کشور.طرح قانون بیمه بیکاری آطرح بن کارگران شاغل و باز نشسته ،طرح خود اشتغالی در کشور برای اشتغال افراد فاقد سرمایه و امکانات ،طرح صدور شناسنامه کار برای بالغ بر دومیلیون نفر کارگر داخل کشور و بالغ بر 50 هزار نفر کارگر ایرانی شاغل در امارات متحده عربی ،کویت و قطر بخشی از نقش آفرینی های مهم اوست.
وی در سال های 1345تا1357 مدیریت شرکت خصوصی مهندسی آب و برق ،فروردین ماه 1358 تا شهریور 1359 مدیر خبر صدا و سیما برنامه تلویزیونی جهاد سازندگی ،و مدیر برنامه رادیویی همگام با انقلاب ،سال های 1359 تا 1361 دبیر و عضو ستاد بسیج اقتصادی کشور در نخست وزیری (ریاست جمهوری فعلی)،سال های 1361 تا 1364معاون اجرایی وزیر صنایع،معاون طرح و برنامه وزارت صنایع ،معاون برق و الکترونیک وزیر صنایع و مدیر عامل شرکت شهرک های صنعتی ایران ،سال 1364 معاون طرح و برنامه وزارت صنایع سنگین ،سال های 1365 تا 1370 قائم مقام و معاون هماهنگی وزیر کار و امور اجتماعی ،معاون طرح و برنامه و معاون اشتغال وزیر کار و امور اجتماعی،سال 1370 سرپرست بنیاد مهاجرین جنگ تحمیلی،سال های 1371 تا 1372 مدیر عامل شرکت کار و تولید تامین اجتماعی ،عضو هیئت مدیره شرکت سرمایه گذاری بانک ملت،و عضو هیئت مدیره اتحادیه مرکزی تعاونیهای کارگران ایران (امکان)،سال های 1372تا 1376،رئیس هیات مدیره و مدیر عامل سازمان منطقه آزاد تجاری – صنعتی چابهار، سال های 1376تا 1378 عضو هیات مدیره سازمان چابهار ،سال 1380 مدیر عامل صندوق تعاون کشور،سال 1380 تا 1382 وابسته کار جمهوری اسلامی ایران در عربستان سعودی و امارات متحده عربی،سال های 1383 تا 1385 عضو هیئت مدیره  سازمان منطقه آزاد تجاری – صنعتی اروند ، سال 1385 تا 1387 مشاور دبیر شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی ریاست جمهوری بوده است.

در ادامه، گفت‌وگوی «آغاز» با وی را می‌خوانید:

***
شروع کارتان در مناطق آزاد چگونه بود ؟
تجربیات ، سوابق و فعالیت های پس از انقلاب اسلامی در مجموع، به من این امکان را داد که با عبور از جنگ تحمیلی ،الگوها و رویه‌های اقتصادی را به گونه‌ای پیشنهاد بدهم که  در نهایت در سال 72، به عنوان اولین مدیرعامل منطقه آزاد چابهار انتخاب شدم. آن زمان، چابهار با وجود نبود زیربناها و فاصله زیادی که این منطقه با مناطق مرکزی کشور داشت؛ یک منطقه غیرصنعتی و عقب‌مانده بود. در آن دوره، با تلاش فراوان توانستیم زمینه‌های توسعه و اشتغال را در این منطقه فراهم کنیم. به ویژه آنکه توسعه تجارت و صنعت می توانست زمینه امنیت پایدار را در سیستان و بلوچستان بوجود آورد.این کار در زمان ما مورد توجه اکید بود و به همین خاطر است که کارهای مهمی انجام شد و هرچند باید ادامه پیدا کند. 

چه مجوزهایی را برای توسعه این منطقه گرفتید؟
 با توجه به تصویب قانون و مقررات مناطق آزاد تجاری صنعتی  مناطق آزاد به صورت شرکت های دولتی خود گردان هستند ،از این جهت قانون امتیاز ها و مجوز هایی را داده بود که عزم و فعالیت های ما را تسریع می کرد . از جمله ورود و ترخیص کالاهای مسافری ،واردات مواد اولیه و قطعات یدکی کارخانجات داخل کشور که از پیشنهادهای ما بود و در ستاد تنظیم بازار به تصویب رسید،که خود عامل بسیار تعیین کنندهای در جهت کاهش قیمت تمام شده کالاهای تولیدی در جای جای کشور بود، اجازه ورود مواد اولیه صنایع را گرفتیم. صنایع کشور که آن زمان با بحران مواجه بودند، با این مجوز توانستند مواد اولیه مورد نیازشان را از منطقه آزاد چابهار وارد کنند. این مورد، بسیار در رفع مشکلات صنایع کشور یاری‌رسان بود. ورود خودرو به منطقه آزاد چابهار یکی از دیگرامتیازاتی بود که اخذ شد. این موارد، سرمایه‌ را به این منطقه جذب کرد و باعث شد حتی سرمایه گذاران کشورهایی از آسیای میانه، افغانستان و پاکستان برای سرمایه‌گذاری به این منطقه بیایند و زیربناهای اولیه ایجاد شود. 
جاذبه‌های ایجاد شده بسیاری از مردم کشور را به این منطقه کشاند تا از امکانات این منطقه استفاده کنند. این امر، در زمانی اتفاق افتاد که در در منطقه هنوز احداث مجتمع های تجاری و اداری که در برنامه های در دست اقدام ما بود از سوی بخش خصوصی ایجاد نشده بود وما در این خصوص نزدیک ده ها قرارداد احداث مجتمع ها و انبارهای نگهداری کالا را با جذب سرمایه گذاران بخش خصوصی منعقد کرده بودیم. برنامه‌ریزی‌هایی که برای ایجاد مراکز تجاری و پاساژهای خرید انجام شد از کارهای مهمی بود که انجام شد و این از طریق  امتیازاتی که در اختیار این بخش قرار داده شد ،صورت گرفت.. 
به علاوه امکانات و تسهیلاتی را برای انجام خدمات گمرکی و بازرگانی برای فعالیت مردم ایجاد کردیم.و این کارها عملا باعث شد تا تعدادی از سرمایه گذاران فعالیت های بزرگ ساختمانی و عمرانی و سازندگان مجتمع ها از خود فعالین تجاری در منطقه باشند. همچنین بدنبال جذب نمایندگی های برندهای تجاری بودیم تا بتوانیم قیمت فروش را به مرزقیمت  مبدابرسانیم و خدمات پس از فروش را هم از سوی واردکنندگان در جهت رفاه حال مصرف کنندگان تامین کنیم. اینها از جمله کاهایی بود که انجام دادیم ،ضمن اینکه نیم نگاهی به استاندارد سازی فعالیت ها در منطقه داشتیم. 

آیا پیش از سال 72 هم در مناطق آزاد فعالیت داشتید یا ورودتان به مناطق آزاد هم‌زمان شده بود با مدیرعاملی منطقه چابهار؟
پیش از سال 72 در این منطقه نبودم، چابهار هم پیش از من مدیرعامل نداشت. آن زمان، آقای الویری اولین دبیر شورای عالی مناطق آزاد بود که اشراف کاملی به موضوعات اقتصادی و تجاری داشت. در آن دوره زمانی رئیس جمهور وقت به منطقه سر زد و حمایت خود را از یکی، دو تصمیم کلیدی که ما گرفته بودیم، اعلام کرد. اولین تصمیم مجوز ورود خودرو و تردد خودرو در سطح استان بود که خیلی به جذب سرمایه‌گذار و توسعه آنجا کمک کرد. همچنین اجازه گرفتیم شرکتی برای توسعه  صنعت شیلات برای بهبود سیر فعالیت‌های صنعتی در آنجا بوجود آوریم،که این به ویژه با توجه به پتانسیل های منطقه چابهار از کاهای تاثیر گذاری بود که انجام شد و از جمله معدود شرکت هایی است که اساسنامه آن از سوی هیات وزیران به تصویب رسید این کار موفقیت‌آمیز زیادی بوجود آورد  و کمک کرد که این فعالیت‌ها در منطقه جدی گرفته شوند و میزان اشتغال در آن زمان رشد فزاینده‌ای داشت،چیزی که باید در منطقه چابهار با عزم ملی دنبال شود. ایجاد فرصت های شغلی از طریق مزیت های استانی باید مورد توجه دولت قرار گرفته و با طراحی پروژه های بزرگ از سوی دولت این بخش قابلیت آن را دارد که سرمایه گذاران داخلی و خارجی را به منطقه جذب کند.

چند سال چابهار بودید؟
حدود 6، 7 سال در منطقه فعالیت می کردم.چابهاری که تا قبل ازفعالیت های ما هنوز در اخبار هواشناسی از آن نام برده نمی شد.و اکنون هر کس به استان میرود سعی می کند حتی الامکان به چابهار برود. در آن سال ها سعی کردم تمام تجربه‌هایی که در سال‌های قبل و در‌زمان انقلاب پیدا کرده بودم، به همراه فکر و اندیشه‌ مطابق با فعالیت‌های آنجا متمرکز و مورد استفاده قرار دهم . البته همکاران دلسوز و فر هیخته زیادی یار و کمک من در این راه سخت بودند،که از جمله می توان به مرحوم محمد علی طیرانی اشاره داشت که در دفتر تهران خدمات ارزنده ای انجام داد. خایش رحمت کند.نتیجه  همه این فعالیت باعث شد که با به کارگیری دانش و تجربیات اجرایی ،خدمت رسانی به مردم شریف چابهر در راس کارهای ما باشد و توانستیم منطقه چابهار را صاحب امکانات اولیه کنیم که قابل مقایسه با قبل از آن نیست.قدر شناسی مردم هم از بابت انجام این خدمات است. 
   
شما تقریبا تا سال 79 چابهار بودید. دهه 70 این بندر شاهد رونق است، اما در فاصله سال‌های بعد چابهار تقریبا تعطیل شده و از رونق می‌افتاد. به طوری که نه از لحاظ گردشگری و نه از نظر اقتصادی، کمکی به کشور نمی‌کند. فکر می‌کنید چه اتفاقی در آن منطقه افتاد که این پیش آمدها را داشت؟
قطعاً دیدگاه‌ها، تجارب و توانایی های مدیران این منطقه، نقش عمده‌ای در پیشرفت این مناطق دارد. به طور مثال در زمان مدیریت من دو بار آقای هاشمی رئیس جمهور وقت به چابهار مسافرت کردند. مقامات عالی رتبه دیگر نیز به منطقه سفر کردند.این موضوع اهمیت و مؤثر بودن این منطقه را می‌رساند. در حال حاضر با آسیب‌شناسی‌هایی می توان مشکلات و مسایل چابهار را با علاقمندی شناسایی کرد و در جهت رفع آنها کوشید  اما در سالیان اخیر این کمتر اتفاق افتاده است. 
به عنوان مثال اولین هتل در چابهار در زمان مدیریت ما ساخته شد که بعد از رفتن من از منطقه به بهره‌برداری رسید. در آن زمان در سفری که به ژاپن داشتم دیدم ماشین‌آلات بسیار کارامدی در آنجا هست که می‌توان با قیمت‌های مناسب به چابهار وارد کرد. آنها را وارد کردیم و موجب شد تا خیلی از واحدهای تولیدی از اقصی نقاط کشور به چابهار بیایند و ماشین‌آلات و دستگاه‌های مورد نیازشان را از این طریق خریداری کنند. جاذبه‌های اقتصادی فراوانی در این منطقه وجود دارند که با تلفیق دانش و تکنولوژی می توان برای سرمایه گذاران ایجاد کردد. پس می توان نتیجه گرفت که  نقش مدیریت در توسعه اقتصادی بسیار تاثیر گذار است. 

چه اتفاقی افتاد که این مراکز خرید رو به افول رفتند؟
من، مدیران و کاشناسان  دیگر و همه کارکنان منطقه تا پایان دوره خدمت در منطقه در داخل کانکس‌های پیش‌ساخته که از نیروی هوایی گرفته بودیم، کار و زندگی می کردیم. با قراد دادهایی که با بخش خصوصی منعقد شد به تدریج منطقه رو به آبادی گذارد.
منطقه آزاد چابهار را ساخته شد، اما فرصت دست نداد که در ساختمان‌های جدید مستقر شویم و از آنجا استفاده کنیم. اعتقاد و عملکرد ما به گونه‌ای بود که همه کمک می‌کردند تا در مسیر درست حرکت کنیم. حاصل کار ما طوری بود که حتی وقتی از کشورهای آسیای میانه برای بازدید می‌آمدند آنها تفاوت چابهار جدید و قدیم را درک می‌کردند. این موارد همه موجب توسعه منطقه شد. 
هم‌اکنون برای ایجاد امنیت در جنوب شرقی کشور و آن منطقه اگر کار و فعالیت شبانه‌روزی انجام شود بسیاری از این افرادی که به انحراف کشیده می‌شوند می‌توانند جذب شوند و وقتی این افراد کار و رفاه داشته باشند، خود به خود از چیزهایی که موجب بی‌نظمی و ناامنی شده فاصله می‌گیرند. راه‌حل توسعه چابهار تنها ایجاد کار، امنیت، درآمد و ایجاد خدمات زیربنایی  و مدیریت پیگیراست. ما گروه‌های زیادی از کشورهای حاشیه خلیج فارس داشتیم که مشتاق سرمایه‌گذاری در چابهار بودند تا کالاهایشان را از آن منطقه به نقاط دیگر صادر کنند. این قبیل کارها دنباله‌دار است و باید دولت‌ها و مدیران بعدی پیگیر می شدند. روند توسعه هم‌چون قطار است و هر کس سوار آن می‌شود باید آن را هدایت کند و توقف به هیچ عنوان جایز نیست. توسعه اقتصادی منطقه به واقع کلید رفاه مردم و امنیت پایدار است. 

با توجه به اینکه چابهار مجموعه ویژگی‌هایی دارد که سایر مناطق آزاد ندارند و در مقابل از مرکز خیلی دور است، به نظر شما اگر چابهار بخواهد به دوران رونق بازگردد، مهم‌ترین نیازهایی که دارد چیست؟
دولت امتیازاتی را باید به این منطقه بدهد. آن زمان ما مجوز واردات ماشین‌آلات صنعتی و معافیت‌های ویژه از عوارض و مسائل گمرکی را اخذ کردیم. عوارض ورود مواد اولیه برای تولید کالاهای ساخته شده با استفاده از مزایای ارزش افزوده در مناطق آزاد را برای تولید کنندگان در منطقه معاف کردیم. در این میان برای به کارگیری نیروی کار بومی  شرایطی را ایجاد کردیم تا آنها نیز در اشتغال منطقه حضور داشته باشند. برای رونق چابهار  باید در صدد دادن اختیار، قدرت تصمیم‌گیری و اعتماد به مدیران توانا بود. وقتی افراد بومی به کار جذب می‌شوند، مسائل امنیتی هم خود به ‌خود بهبود پیدا می‌کند.

خیلی به حوزه مدیریت اشاره می‌کنید. به نظر می‌رسد انتقاد خاصی به این حوزه دارید...
من نفی نمی‌کنم کسانی که آنجا بودند، قصد خدمت نداشتند، اما متناسب با نیازها و استعدادهای آن منطقه کار انجام نشده است. انتظار داریم که آن منطقه در سال‌های بعد از ما رشد بیشتری پیدا می کرد.. این منطقه قابلیت‌های فراوانی در همه عرصه‌ها دارد که باید مورد توجه بیشتری قرار می‌گرفت.

به نظر می‌رسد هنوز از آن پتانسیل‌ها استفاده لازم نشده است. این طور نیست؟
نیاز بازار افغانستان، پاکستان، کشورهای کوچک جنوب خلیج فارس و در کنار آن نیازهای داخل کشور را می‌توان از چابهار تأمین کرد که باعث توسعه این منطقه می‌شوند. مدیران هر دوره باید موارد جدیدی از خدمات در هر حوزه‌ای را به منطقه اضافه کنند و اقتصاد ملی و رفع نیازهای کشور را هم مد نظر داشته باشند. انجام کار های بزرگ در چابهار آدم های بزرگ می خواهد که توانایی و تجربیات خود را در منطقه استفاده کنند. نه اینکه حضور انها سکوی پرتاب آنها به جاهای دیگر باشند.

چابهار چقدر به نظر شما قابلیت جذب سرمایه دارد؟
قوانین مناطق آزاد، معافیت‌هایی را برای مناطق قائل شده که می‌تواند عوامل جذب سرمایه باشد. اگر منطقه استعدادهایی برای ایجاد صنعت یا واردات داشته باشد، اینها هم عوامل جذب سرمایه خارجی می‌شود. قطعاً چابهار این پتانسیل را دارد.
گفتگو: هما کبیری
منبع: ماهنامه آغاز