منطقه آزاد انزلی، هاب ترانزیت و صادرات غیر نفتی

رییس جمهوردر سفر اخیر خود به استان گیلان با اشاره به جایگاه و نقش مناطق آزاد در رونق اقتصادی تصریح کرد برای رسیدن به این رویکرد مهم،مناطق آزاد در توسعه صادرات غیر نفتی نقش کلیدی داشته و باید به مراکز مهم صادرات کشور تبدیل شوند.
روحانی با اشاره به اهمیت بندر در حال ساخت کاسپین در  منطقه آزاد انزلی اظهار داشت، تجهیز این بندر با 22 پست اسکله می تواند مسیر دریای خزر را برای حمل ونقل کالا به حداکثر برساند. 
رییس جمهور با اشاره به جمعیت و توان اقتصادی کشورهای حاشیه دریای خزز با تاکید بر اینکه بندر انزلی می تواند به هاب ترانزیت منطقه ای تبدیل شود، اهمیت تجارت میان این کشورها را از طریق فعال شدن راه آهن که می تواند دریای خزر را به دریای آزاد متصل کند،خاطر نشان کرد تکمیل خط آهن قزوین/رشت/بندر انزلی/آستارا و بندر در حال احداث کاسپین در منطقه آزاد انزلی برای توسعه تجارت و صادرات غیر نفتی ایران در حوزه دریای خزر بسیار با اهمیت است و می تواند موجب اتصال خلیج فارس و دریای عمان به دریای خزر شود. 
به طوری که امکانات بندری و گمرکی منطقه آزاد انزلی در صادرات ،واردات و ترانزیت کالای کشور نقش موثری دارد. 
اقتصاد منطقه آزاد انزلی را با تجاری سازی مزایای رقابتی بندر انزلی به روز کنیم .باید گفت که منطقه آزاد انزلی از جمله مناطق آزاد هفت گانه ایران است که در دوم شهریور ماه 1382 بر اساس ماده واحده مجلس شورای اسلامی در محدوده بندر انزلی در شمال ایران و در منطقه جنوب دریای خزر تأسیس شد. با تصویب قانون ایجاد منطقه آزاد انزلی، محدوده وسیعی شامل منطقه گلشن به مساحت 2091 هکتار، شهرک صنعتی حسن رود به مساحت 946 هکتار و محدوده بندری اداره کل بنادر و کشتیرانی گیلان و گمرک به مساحت 106 هکتار در بندر انزلی تعیین شد که اماکن و تاسیسات گوناگونی را دربرمی گیرد. 
در قسمت شرقی منطقه، تاسیسات بندری و گمرک، شهرک صنعتی، اراضی منابع طبیعی و مجاورت با تالاب انزلی قرار دارد، و در قسمت غربی منطقه نیز اراضی مناسب طبیعی با تراکم کم جمعیت و مناطق مسکونی وجود دارد.
غالب زمین های زیر کشت منطقه برای صیفی کاری، باغات بوده و کم ترین مقدار زمین برای شالی کاری است. دسترسی به ساحل مناسب، وجود اماکن و تاسیسات تفریحی و گردشگری از جمله دیگر ویژگی های قسمت غربی در منطقه آزاد انزلی است. 
با توجه به مزیت های نسبی استان گیلان به ویژه بندر انزلی، در زمینه های تولید محصولات زراعی چون برنج، لوبیا، شلتوک، محصولات باغی مانند چای، زیتون و گوجه، و مواد معدنی چون زغال سنگ، همچنین انواع ماهی های استخوانی و غضروفی و استحصال 90 درصدی صید خاویار از آب های دریای خزر، تاسیس منطقه آزاد انزلی توانسته به فعالان اقتصادی، تولیدکنندگان و سرمایه گذاران بخش خصوصی کمک کند تا برای تولید و صادرات این محصولات که از روزگارهای گذشته به مثابه ی مزیت های اقتصادی استان گیلان تعیین شده اند، مبادرت کنند، و منافع اقتصادی حاصله خود را تامین نمایند. 
بندر انزلی در قرون گذشته راه مهم ارتباط اقتصادی با شرق و غرب بوده است. این بندر که از فعال ترین بندرهای حاشیه ی دریای خزر است، پنجمین مرز فعال کشور بوده و 7.3 درصد از ترانزیت ورودی به ایران و بیش از 50 درصد حمل و نقل کالای استان گیلان از طریق این مرز انجام می‌شود.
از مرز دریایی انزلی سالانه بیش از 4 میلیون تن کالا وارد و بیش از 288 هزار تن سوخت و 55 هزار تن کالای غیر نفتی به طور حمل و نقل ترکیبی از طریق بندر انزلی به داخل یا خارج از کشور ترانزیت می‌شود. 
ترانزیت جاده ای نیز با کشتی های رو رو (Roll on/Roll off)  از طریق این منطقه جایگاه ویژه ای دارد. از دیگر مزایا و امکانات بندر انزلی که در محدوده منطقه آزاد قرار دارد، می توان به ترمینال های نفتی، فله ی خشک، راه آهن، کانتینری، بار و مسافر و همچنین ایجاد مراکز تعمیراتی و پشتیبانی برای کشتی های داخلی و خارجی اشاره کرد، که همه اینها از جمله ویژگی هایی است که یک شهر دریایی خوب به مانند آنچه در منطقه آزاد قشم مدنظر است، باید دارا باشد. 
تکمیل طرح راه اندازی راه آهن قزوین، رشت، بندر انزلی و آستارا می‌تواند نقش به سزایی در رشد فعالیت های اقتصادی منطقه آزاد انزلی داشته باشد. موقعیت بندر انزلی در دریای خزر، و هزینه کمتر حمل و نقل بار از طریق راه آهن و کشتی، اهمیت اتمام این طرح را بیش از پیش نشان می‌دهد، به طوری که با احداث کامل آن کشورهایی که در مسیر کریدور شمال جنوب قرار دارند ترجیح می‌دهند.
به دلیل کوتاه بودن مسیر و ارزان شدن هزینه حمل و نقل، کالاهای خود را از طریق ایران، ترانزیت کنند که از این بابت درآمد زیادی از محل ترانزیت حاصل خواهد شد. گفته می‌شود قرار گرفتن در مسیر کریدور بین المللی شمال- جنوب، این مسیر را تا سه برابر از مسیر فعلی کوتاه تر و ارزان تر می‌کند. راه آهن قزوین، رشت، انزلی، آستارا یکی از بزرگترین پروژه های ریلی کشور است که کشورهای آسیای میانه را به اقیانوس هند و اروپا و کشورهای حاشیه خلیج فارس متصل می‌کند. 
پروژه راه آهن قزوین، رشت، انزلی و آستارا به طول 372 کیلومتر است. طول این خط آهن از قزوین تا انزلی 205 کیلومتر است که در قالب 9 قطعه به پیمانکار واگذار شده است. این خط دارای 22 کیلومتر تونل و 12 کیلومتر پل بزرگ است که پل زیبای شاهرود را به صورت قوسی بتونی در قالب دهانه های 60 متری به عنوان شاهکاری بزرگ در حال احداث دارد. مسیر خط آهن از رشت تا آستارا نیز 167 کیلومتر خواهد بود. با تکمیل راه آهن قزوین، رشت، بندر انزلی و ادامه آن تا آستارا، این خط آهن به خطوط آهن جمهوری آذربایجان متصل خواهد شد. اعتبار مورد نیاز اجرای این پروژه 10 هزار میلیارد ریال است، و پیش بینی شده است در قالب پروژه های مهم کشور با تامین نقدینگی مالی به زودی به اتمام برسد. 
دسترسی به معادن سرب، روی و آهن، و نزدیکی به بندر آستراخان و لاگان در روسیه، کراسنودسک در ترکمنستان، اکتائو در قزاقستان و باکو در آذربایجان و به ویژه نزدیکی به بزرگترین ذخایر نفت و گاز دریای خزر به مثابه ی بزرگترین دریاچه جهان، یا کوچکترین دریای خودکفای کره زمین از دیگر مزایای منطقه است. 
گفته می‌شود ذخایر نفتی موجود در زیر بستر دریا حدودا برابر با 50 میلیارد بشکه و ذخایر گاز طبیعی تایید شده هم برابر با 257 هزار میلیارد فوت مکعب است، که این ارقام حدود 4 درصد از ذخایر گاز و نفت دنیا را تشکیل می‌دهد. پیش بینی شده است با ادامه فعالیت های اکتشافی، ظرفیت بهره برداری نفت این منطقه به 184 میلیارد بشکه و ظرفیت برداشت گاز از آن هم به 293 هزار میلیارد فوت مکعب افزوده شود.

** دکتر عبدالرسول خلیلی استاد دانشگاه و کارشناس مناطق آزاد 



برچسب ها : منطقه آزاد انزلی
امتیاز به خبر :