ایران به عنوان یکی از دارندگان غنی منابع نفتی، می‌تواند نقش قابل توجهی را در بازار انرژی جهان به عهده داشته باشد. از این رو آمریکا قصد دارد با تحریم نفتی ایران، نقش کشور را در مجامع بین المللی کاهش دهد. با این حال از آنجایی که ایران در حال حاضر مراودات نفتی مطلوبی با اروپا و آسیا دارد، این مساله که به راحتی بتوان این حجم از عرضه را از بازار حذف کرد، تا حدودی ناممکن به نظر می‌رسد.
پایگاه خبری مناطق آزاد (فرینا) | اخبار اقتصادی | عصراقتصاد نوشت: وال استریت ژورنال در همین راستا نوشته است تمام موفقیت فشار دولت ترامپ علیه ایران بستگی به آن دارد که آیا آمریکا می‌تواند کشورهایی که عمیقا نسبت به کارزار این کشور علیه جمهوری اسلامی بدبین هستند و مقابل این فشار واشنگتن مقاومت می کنند را هم به تسلیم وا دارد یا نه.
تحلیلگران سیاسی و مقامات این کشورها معتقدند که مقاومت این کشورها در برابر خواست ترامپ؛ ظرفیت آن را دارد که تلاش ها برای کاهش صدور نفت ایران را خراب کند.
دونالد ترامپ رئیس جمهور امریکا ماه گذشته از توافق هسته ای ایران خارج شد و به تبع آن؛ آمریکا یک بار دیگر اقتصاد ایران را نشانه رفت.
اما سایر طرف‌های امضا کننده توافق شامل اتحادیه اروپا و چین که تجارت های رو به توسعه خود با ایران را از سر گرفته بودند مخالف عقب نشینی آمریکا از توافق هستند و سعی دارند که توافق را زنده نگاه دارند.
آخرین باری که آمریکا فشار بر فروش نفت ایران را بالا برد؛ در دولت اوباما اتفاق افتاد. ایران در سال 2015 فقط وقتی حاضر شد به پای میز مذاکره بیاید که قابل اتکاترین مشتریان نفت این کشور که همگی اروپایی بودند داوطلبانه و با یک یورش همگانی خرید نفت از ایران را قطع کردند.
ژاپن و کره جنوبی هم که از متحدان نزدیک آمریکا هستند تحت فشار آمریکا خرید نفت از ایران را بشدت کم کردند.
هند دومین خریدار بزرگ نفت ایران، تحریم های آمریکا علیه ایران را مشروع ندانست اما به هر حال برای آنکه آمریکا را آرام کند خرید نفت از ایران را بشدت کم کرد.
حتی چین که آن موقع و امروز بهترین مشتری نفت ایران بوده است هم خرید نفت از ایران را محدود کرد. البته با وجود این چین تحریم های یکجانبه آمریکا علیه ایران را تقبیح کرد و سوگند یاد کرد که با آن مقابله خواهد کرد.
اما آن روزها گذشته است و امروز شرایط فرق کرده است. مسلما برای آمریکا تکرار سناریوی آن روزها دیگر کار چندان ساده ای نیست و تا حدودی چالش برانگیز شده است.
ریچارد نفیو از مقامات سابق وزارت خارجه آمریکا که مجری تحریمهای ایران در دولت اوباما بود و امروز از کارشناسان مرکز سیاست انرژی جهانی وابسته به دانشگاه کلمبیا است می‌گوید: با این وضعیت آمریکا ممکن است قدری کوتاه بیاید؛ اما نه خیلی زیاد.
او اشاره می کند: آنگاه ما روی این قضیه بر سر متحدانمان در اروپا فریاد می‌زنیم و شاید هم آنها را تحریم کنیم. بر سر هندی‌ها هم فریاد می زنیم و شاید آنها را هم تحریم کنیم. در حالی که احتمالا اثر منفی این فشارها رنجی را بر ایران وارد نخواهد آورد.
دولت ترامپ می گوید که در این ماجرا همانند دولت اوباما عمل می کند و از خریداران نفت ایران می‌خواهد که خرید نفت از ایران را یا قطع کنند یا آن را به شدت کم کنند. پشتوانه قانونی این فشارها هم تهدید به جریمه کردن تمام شرکت‌هایی است که به تجارتشان با ایران ادامه می دهند. اگر هر شرکت خارجی با ایران تجارت داشته باشد از دسترسی به بازارهای آمریکا و نهادهای مالی آمریکا محروم خواهد شد.
دولت ترامپ نیز همچون دولت اوباما شش ماه به شرکتهای خارجی مهلت داده است تا داوطلبانه در مورد قطع و یا کاهش خرید نفت از ایران تصمیم بگیرند.
استیون منوچین وزیر خزانه داری آمریکا گفته است: ما همچنان ضمانتهای اجرایی تبعیت از این قانون را تقویت می کنیم.
اما برخلاف ادوار گذشته؛ این بار خریداران نفت ایران بطور متحد الشکل بر ضد اهداف آمریکا قد علم کرده اند و ظاهرا قصد دارند از قبول خواست آمریکا طفره بروند؛ مقابل آن مقاومت کنند و جملگی با آن مبارزه کنند. حتی متحدان آمریکا در اتحادیه اروپا که خریداران مهم نفت ایران هستند هم امیدوارند که ایران را در توافق بدون آمریکا حفظ کنند. ایران می گوید که فقط به شرطی در توافق باقی خواهد ماند که بتواند کماکان نفتش را بفروشد.
دولت های اروپایی که مجاهدت کردند نگذارند ترامپ از توافق خارج شود؛ اعلام کرده اند که طرحی برای قطع خرید نفت ایران ندارند و در محافل خصوصی هم می گویند که امیدوارند اجازه ندهند این اتفاق بیفتد.
اما به هر ترتیب؛ این حقیقت هم غیرقابل انکار است که شرکت های خریدار نفت ایران وابسته به بازارهای آمریکا هستند و انتظار می رود تحت فشار آمریکا مجبور شوند میزان خرید نفت از ایران را کم کنند البته نه همچون گذشته، پرشتاب.
این بی میلی متحدان آمریکا امکان دارد تمام تلاش های ترامپ در مورد دو مشتری بزرگ نفت ایران شامل چین و هند را مخدوش کند. به باور برخی از تحلیلگران امکان دارد یک و یا هردوی این خریداران، نفت بیشتری از ایران بخرند به خصوص اگر همراه با تخفیف باشد.
چین در ماه آوریل روزانه 671 هزار بشکه از ایران خریداری کرد و هند 604 هزار بشکه . هردو کشور 60 درصد از نفت صادراتی ایران را خریده اند که بیشتر از دو برابر نفتی است که کره جنوبی و ژاپن از ایران خریده اند.
بزرگ ترین مشتری نفت ایران قول داده است با تهران کار کند تا مبادا سرمایه گذاری رو به رشد و فعالیت تجاری میان دو کشور مختل شود. چین ضمنا استفاده از پول ملی خودش 'یوان' برای تجارت بین الملل مانند تجارت نفت را هم تشویق می کند. تجارت نفت بطور سنتی به دلار انجام می شود. چین همین اواخر قراردادهای نفتی اش برای تحویل در ماههای آینده را بر حسب 'یوان' تنظیم کرد.
علاوه بر این هند نیز عمیقا وابسته به واردات نفت خام است و کنترل قیمت بنزین در پمپ بنزین ها را برداشته است. این در حالی است که همین حالا هم بالا رفتن قیمت نفت ضربه ای مستقیم بر مصرف کنندگان هندی وارد آورده است.
دولت هند می گوید که به واشنگتن گفته است که هند برای آنکه بهتر بتواند به آمریکا کمک کند نیازمند حسن رابطه با ایران است. هند پشتیبان توسعه بندر مهم چابهار در ایران است. هند و ایران از طریق بندر چابهار یک کوریدور تجاری راه اندازی کرده اند که می تواند یک وزنه تعادل در برابر نفوذ چین بر پاکستان و افغانستان باشد.
یک مقام بلندپایه در نخست وزیری هند در این باره گفته است: هند به دنبال آن است که آمریکا بطور کامل او را از مقرراتش برای منع تجارت با ایران، مستثنی کند و یا حداقل اینکه مشمول کمترین سطح کاهش تجارت بشود.
هند یک متحد رسمی آمریکا همچون کشورهای عضو اتحادیه اروپا نیست؛ اما مودی یک رابطه ای قوی با ترامپ برقرار کرده است و دولت ترامپ هم هند را ترغیب کرده است که در افغانستان بازیگری سودمند باشد.
علاوه بر این گفته می شود دولتمردان دهلی نو معتقدند هند درس خود از دوره قبل تحریم های آمریکا علیه ایران را به خوبی یاد گرفته و این بار در دوره جدید برقراری تحریمهای یک جانبه آمریکا می تواند با انجام اقدامات متعدد آسیب ها را به کمترین میزان برساند.
نکته قابل توجه آن است که هند با توجه به نیاز قابل توجه خود به نفت می تواند یکی از اصلی ترین مخالفان سیاست های تحریمی آمریکا باشد. علاوه بر این دهلی نو درس خود از دوره قبل تحریم های آمریکا علیه ایران را به خوبی یاد گرفته است و این بار با انجام اقدامات متعدد می تواند آسیب ها را به کمترین میزان برساند اما نکته مهم تر آن است که هند به عنوان کشوری که از امضاکنندگان برجام نیست می خواهد از تحولات مربوط به آن برای تقویت نقش خود در جهان استفاده کند و با مخالفت با آمریکا این پیام را به دنیا و به خصوص منطقه بدهد که در معادلات کنونی بین المللی حرف جدی برای گفتن دارد.
این در حالی است که گفته می شود مذاکرات جدیدی بین ایران و اروپا در راستای گسترش روابط حوزه انرژی در حال برقراری است.
به نوشته ایرنا، با وجود تهدیدات ترامپ، در هفته های اخیر و پس از خروج آمریکا از برجام، هیات های متعدد پتروشیمی خارجی به ویژه اروپایی با مسئولان صنعت نفت و پتروشیمی کشورمان رایزنی کرده اند.
بخشی از این دیدارهای اخیر شرکت های اروپایی با ایران به صورت محرمانه انجام شده و آن شرکت ها، تمایلی به اعلام نام شرکتشان نداشتند، اما شرکت هایی مانند «کازاله» سوئیس و «سایپم» ایتالیا بدون نگرانی اقدام به رایزنی با ایران کردند.
شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران و شرکت کازاله سوئیس، به تازگی بدون توجه به خروج آمریکا از برجام و هشدار این کشور به شرکت های بین المللی برای حضور در ایران، زمینه های گسترش همکاری های مشترک را بررسی کردند.
رضا نوروززاده مدیر عامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی در دیدار با مدیران ارشد شرکت کازاله درباره فعالیت های این شرکت در زمینه دانش فنی و نیز لایسنس های مورد نیاز صنعت پتروشیمی ایران مذاکره و رایزنی کرد.
در این دیدار قرار شد که شرکت کازاله فهرست پیشنهادهای خود در زمینه لایسنس های جدید که از نظر فنی و اقتصادی برای طرح های پتروشیمی ایران مناسب است، ارائه دهند.
کازاله در سال های اخیر و با وجود تحریم های بین المللی علیه کشورمان، به عنوان لایسنسور واحدهای آمونیاک در ایران همکاری مناسبی با شرکت های پتروشیمی داشته است.
از جمله این همکاری ها می توان به ارائه دانش فنی واحدهای آمونیاک طرح های استانی گلستان، لردگان و زنجان و همچنین همکاری با بخش خصوصی اشاره کرد.
همچنین مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی و مدیران ارشد شرکت ایتالیایی سایپم به تازگی زمینه های همکاری در صنعت پتروشیمی را بررسی کردند.
بهینه سازی و اصلاح تولید، همکاری در پتروشیمی تبریز، پتروشیمی کرمانشاه، واحد استایرن پتروشیمی پارس و واحد های اوره از جمله محورهای دیدار مقامات 2 شرکت بود.
دو طرف همچنین درباره پروژه های پالایشگاهی و لایسنس ها به بحث و تبادل نظر پرداخته و اعلام کردند، برای مشارکت در پروژه های جدید پالایشگاهی که در تبریز و شیراز در دست اجرا است تمایل به همکاری دارند.
بر این اساس می توان دریافت که صنعت نفت ایران با توجه به وسعت و نفوذ خود می تواند یکی از مهم ترین بی اثر کنندگان سیاست های تحریمی آمریکا باشد. از این رو می توان گفته فوق را اثبات کرد که در حال حاضر کشور هایی که با ایران مراودات نفتی دارند، بر این باورند که خروج نفت ایران از بازار ها به ضررشان خواهد بود، چرا که این موضوع می تواند قیمت نفت را تحت تنش قرار دهد. بر این اساس گفته می شود که ترامپ نمی تواند به سادگی دست صنعت نفت ایران را از بازار های جهانی کوتاه کند، چرا که توان این صنعت ایرانی به جهانیان ثابت شده است.