بندر امام خمینی (ره) در اوایل دهمین دهه از آغاز فعالیتش، اکنون به عنوان یکی از مهمترین قطب‌های حمل و نقل منطقه‌ای به ایفای نقش می‌پردازد. این بندر در سال ۱۳۹۰ پس از تغییر رژیم حقوقی خود از یک بندر عادی به منطقه ویژه اقتصادی و الحاق اراضی مجاور تبدیل شده و هم‌اکنون با بالغ بر ۱۱ هزار هکتار مساحت، بزرگ‌ترین منطقه ویژه اقتصادی کشور را تشکیل می‌دهد.
منطقه ویژه اقتصادی بندر امام خمینی (ره) با وسعت ۱۱۰۴۴ هکتار در شمال غربی خلیج فارس و در انتهای آبراه خور موسی قراردارد. این آبراه بستری آرام و مطمئن برای تردد انواع کشتی‌های اقیانوس پیمای تجاری و نفتکش را از مسیر خلیج فارس، تنگه هرمز، دریای عمان و اقیانوس هند به اقصی نقاط جهان فراهم کرده است.
با توجه به مزایای منحصر به فرد این بندر از جمله، نزدیکی به ۷۰ درصد از مراکز مهم صنعتی و جمعیتی کشور، همجواری با منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی بندر امام، نزدیکی به منطقه آزاد تجاری اروند، قرار گرفتن در مسیر کریدور بین‌المللی حمل و نقل شمال ـ جنوب (INSTC) و کریدور بین‌المللی حمل و نقل شرق ـ غرب، قرار گرفتن در کوتاهترین و مطمئن‌ترین مسیر زمینی حمل کالا از کشور‌های عراق، ترکیه، حوزه قفقاز و آسیای میانه به کشور‌های جنوب شرق آسیا، این بندر را به یکی از مهمترین مراکز تجاری ایران و منطقه تبدیل کرده است.
همزمان با احداث راه آهن سراسری کشور در سال ۱۳۰۷ هجری شمسی، ۲ پست اسکله چوبی در شمال غربی خلیج فارس و در انتهای آبراه خورموسی (با موقعیت جغرافیایی ۳۰ درجه و ۲۵ دقیقه شمالی و ۴۹ درجه و ۵ دقیقه شرقی) ساخته شد. پس از چندی به بندر شاپور موسوم گشت و سه سال بعد به مهمترین مرکز ورود و خروج کالا تبدیل شد.
در سال ۱۳۵۲ محل سکونت اهالی این نقطه، از کنار اسکله‌ها به شهر بندر امام خمینی (ره) انتقال یافت و زمینه برای توسعه هرچه بیشتر بندر مهیا شد؛ پس از پیروزی انقلاب ایران، این بندر به بندر امام خمینی (ره) تغییر نام یافت و در سال ۱۳۶۱ با تصویب هیات وزیران رسماً بندر امام خمینی (ره) نام گرفت و شروعی نو را پایه نهاد. بندر امام خمینی (ره) حرکت به سوی تحول را از همان دو اسکله چوبی آغاز کرد و امروز با انجام بیش از ۱۵ درصد از کل تجارت دریایی کشور، نوید توسعه‌ای پایدار را برای منطقه از طریق صنعت حمل و نقل می‌دهد.
بندر امام خمینی (ره) در اوایل دهمین دهه از آغاز فعالیتش، اکنون به عنوان یکی از مهمترین قطب‌های حمل و نقل منطقه‌ای به ایفای نقش می‌پردازد. این بندر در سال ۱۳۹۰ پس از تغییر رژیم حقوقی خود از یک بندر عادی به منطقه ویژه اقتصادی و الحاق اراضی مجاور تبدیل و هم اکنون با بالغ بر ۱۱ هزار هکتار مساحت، بزرگ‌ترین منطقه ویژه اقتصادی کشور را تشکیل می‌دهد.
از مهمترین ویژگی‌های این بندر می‌توان به نزدیکترین بندر جنوبی به مراکز صنعتی و جمعیتی کشور، کوتاهترین و مطمئن‌ترین پل ارتباطی با کشور‌های عراق، ترکیه، حوزه قفقاز و اروپای شرقی، بهره‌مند از پتانسیل‌های مناسب پسکرانه‌ای جاده‌ای، ریلی و هوایی، اتصال به شبکه راه‌های اصلی ترانزیتی و راه آهن سراسری کشور، نزدیکی به فرودگاه‌های ماهشهر، آبادان و اهواز در فواصل ۱۸، ۱۰۰ و ۱۱۰ کیلومتری، مناسب‌ترین بندر کشور جهت ترانشیپ کالا به کشور‌های حوزه خلیج فارس و.. اشاره کرد.
منطقه ویژه اقتصادی بندر امام خمینی (ره) با چشم اندازهایی چون تبدیل شدن به بندر هاب غلات خلیج فارس و آسیای میانه و دروازه ترانزیت دریایی کالا‌های نفتی و غیر نفتی فعالیت خود را با جدیت ادامه می‌دهد.
ایجاد بستر و فضای مناسب جهت پذیرش کالا و کشتی در بندر از طریق فراهم کردن تسهیلات، بهبود امکانات و کاهش زمان فرآیند‌های کسب و کار، فراهم کردن بستر منافع و فرصت اقتصادی از طریق جذب سرمایه گذاری خصوصی به منظور توسعه صنعت بندری و دریایی و کاهش قیمت تمام شده کالا، کنترل و نظارت بر اجرای قوانین ملی و کنوانسیون‌های بین المللی به منظور ایجاد محیطی ایمن و پاکیزه در سواحل، بنادر و آبراه‌های تحت نظارت و حاکمیت اداره کل از جمله ماموریت‌های این منطقه محسوب می‌شود.
اهداف استراتژیک این منطقه نیز شامل ایجاد ظرفیت‌های جدید سرمایه گذاری از طریق توسعه اراضی بندری، توسعه و تقویت ترمینال‌های بندری به منظور پذیرش گروه‌های اصلی کالا، افزایش توان عملکردی بندر (Throughput) به منظور پذیرش ۸۰ میلیون تن کالا، افزایش بهره‌وری و ارتقاء رکورد‌ها از طریق رشد نرم‌های عملیاتی و حذف اتلاف‌ها، اعمال حاکمیت منطقه ویژه با ایجاد رویه‌های یکپارچه به منظور توسعه لجستیک بندری و فعالیت‌های ارزش افزوده، ایجاد جامعه بندری یکپارچه و توسعه همکاری با ذینفعان بندری و دریایی، ارتقاء ایمنی دریایی و بندری و توسعه فعالیت‌های HSE و... می‌شود.
مزایا و ویژگی‌های بندر امام خمینی (ره)
این بندر دارای ۳۶ کیلومتر جاده‌های دسترسی اصلی و فرعی داخلی و بهره برداری از ۱۴۰ کیلومتر راه آهن داخلی جهت اتصال مجتمع بندری و اراضی پشتیبانی به شبکه راه آهن سراسری است و نزدیکترین بندر جنوبی به مراکز جمعیتی کشور از جمله استان‌های تهران، اصفهان، البرز، مرکزی و قزوین به حساب می‌آید.
منطقه ویژه اقتصادی بندر امام خمینی (ره) موقعیت ممتاز جغرافیایی دارد و مطمئن‌ترین، مناسب‌ترین و کوتاهترین پل ارتباطی با کشور‌های حوزه قفقاز، عراق ترکیه و اروپای شرقی محسوب می‌شود.
همچنین نقش مؤثر در اقتصاد ملی و تجارت خارجی به عنوان دومین بندر مهم کشور با سابقه ۹۰ ساله در ارائه خدمات بندری دارد.
از دیگر ویژگی‌های این بندر، بهره گیری از نیروی انسانی متخصص و پیشرفته‌ترین تجهیزات ویژه بندری و ساماندهی آن در قالب ناوگان تجهیزات خشکی و دریایی، توان ارائه خدمات به انواع کالا‌ها (کانتینری، غلات، فله، کیسه ای، متفرقه، مواد نفتی، روغن مایع، مواد معدنی و ساختمانی، پودر‌های صنعتی و ...) است.
علاوه بر این موارد، این بندر از تسهیلات و معافیت‌های منطقه ویژه اقتصادی بندر امام خمینی(ره) نیز برخوردار است و مناسب‌ترین بندر کشور جهت ترانشیپ کالا به کشور‌های شمال خلیج فارس به حساب می‌آید.
منطقه ویژه اقصادی بندر امام خمینی (ره) سال ۹۹ را با اخبار خوبی آغاز کرد و به گفته مدیرکل بنادر و دریانوردی خوزستان و مدیر منطقه ویژه اقتصادی بندر امام خمینی(ره)، در ابتدای امسال سه قرارداد بزرگ در مجتمع بندری امام خمینی (ره) و در زمینه احداث صنایع تبدیلی و لجستیک منعقد شد.
از دیگر اخبارمهم این بندر در سال جاری افزایش ۴۵ درصدی تخلیه کالا‌های اساسی در بندر امام خمینی (ره) بود که عادل دریس با بیان اینکه ۱۴ میلیون و ۵۰۰ هزار تن از کالا‌های اساسی وارد کشور و توزیع شده است، گفت: این محموله‌ها از طریق ناوگان جاده‌ای و ریلی به اقصی نقاط کشور ارسال شده که رشد ۱۶ درصدی در بخش جاده‌ای و ۲۲ درصدی در بخشی ریلی به دنبال داشته است.