مناطق ویژه اقتصادی در سراسر جهان از اهمیت فراوانی برخوردار هستند؛ چراکه ضمن تامین زیرساخت‌های اساسی همچون آب و برق و راه‌های دسترسی برای سرمایه‌گذاران، تجارت نیز با سهولت و سرعت بیشتری در این مناطق صورت می‌پذیرد.
هدف از تشکیل مناطق ویژه اقتصادی در ایران، پشتیبانی از فعالیت‌های اقتصادی، برقراری ارتباط تجاری بین‌الملل، تحرک در اقتصاد منطقه‌ای، تولید و پردازش کالا، انتقال فناوری، صادرات محصولات نفتی و غیر نفتی، ایجاد اشتغال مولد، جلب و تشویق سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی، صادرات مجدد و عبور خارجی است. در داخل کشور چند منطقه ویژه اقتصادی قرار دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به منطقه ویژه اقتصادی صنایع معدنی و فلزی خلیج فارس اشاره کرد. این منطقه با وسعت تقریبی پنج هزار هکتار در شهرستان بندرعباس و در مجاورت خلیج فارس واقع شده است. مزیت‌های ویژه این منطقه در زمینه دسترسی به آب‌های بین‌المللی، نزدیکی به ذخایر سنگ‌آهن بزرگ کشور و قرارگیری در مجاورت ذخایر انرژی در کنار سرمایه‌گذاری‌های صورت‌گرفته در حوزه توسعه ظرفیت‌های زیرساختی، منطقه ویژه اقتصادی خلیج فارس را به مکانی امن برای سرمایه‌گذاری و توسعه صنایع مختلف تبدیل کرده است. در همین راستا، خبرنگار پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات آنلاین» گفت‌وگویی را با حسن خلج طهرانی، مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی صنایع معدنی و فلزی خلیج فارس تدارک دیده است که در ادامه متن کامل آن را می‌خوانید:
**اهمیت و جایگاه منطقه ویژه اقتصادی صنایع معدنی و فلزی خلیج فارس را در تسهیل فعالیت و توسعه بنگاه‌های صنعتی و رشد اقتصادی کشور چگونه ارزیابی می‌کنید؟
به طور کلی، مناطق ویژه اقتصادی، محدوده‌های جغرافیایی مشخصی در مبادی ورودی و خروجی کشور هستند که با هدف جذب سرمایه‌های داخلی و خارجی و همچنین ایجاد بستر مناسب برای فعالیت‌های صنعتی، تولیدی و تجاری، با هدف افزایش صادرات کالا و ارائه بهینه خدمات جهت حضور فعال در بازارهای منطقه‌ای و بین‌المللی ایجاد می‌شوند. تمرکز اصلی در این مناطق بر ساده‌سازی فرایندهای تجاری است. به همین دلیل در این مناطق قوانین مبادلاتی آزادانه‌تر، معافیت‌های گوناگون در تعرفه‌ها و عوارض گمرکی و تشریفات ارزی ساده‌تری نسبت به سرزمین اصلی حاکم است. در حال حاضر در سطح جهان، بیش از دو هزار و 300 منطقه ویژه در 120 کشور ایجاد شده‌اند که از مهم‌ترین این مناطق در قاره آسیا می‌توان به جبل علی امارات متحده عربی، های نای چین و سنگاپور اشاره کرد. در ایران نیز در حال حاضر حدود 30 منطقه ویژه اقتصادی شکل گرفته است که منطقه ویژه اقتصادی صنایع معدنی و فلزی خلیج‌فارس را می‌توان یکی از مهم‌ترین و استراتژیک‌ترین مناطق ویژه به شمار آورد. در این منطقه هم‌اکنون 20 بنگاه اقتصادی و صنعتی فعال هستند که در کنار ایجاد اشتغال برای بیش از 13 هزار نفر، نقش بسزایی را در ایجاد ارزش افزوده برای اقتصاد استان و کشور، تامین بازار داخل و رشد صادرات ایفا می‌کنند و یکی از قطب‌های اصلی صنعت فولاد، آلومینیوم و انرژی ایران به حساب می‌آید. از جمله بزرگ‌ترین شرکت‌های فعال در منطقه ویژه اقتصادی صنایع معدنی و فلزی خلیج فارس می‌توان به شرکت‌های فولاد هرمزگان ، فولاد کاوه جنوب کیش، آلومینیوم المهدی و هرمزال، مادکوش، صبا فولاد خلیج فارس، قیر هرمز پارس، نفت جی و فولاد جنوب اشاره کرد.
**منطقه ویژه اقتصادی صنایع معدنی و فلزی خلیج فارس، چه مزیت‌هایی را برای فعالیت و توسعه صنایع مختلف از جمله صنایع معدنی و فلزی ایجاد کرده است؟
در شرایط رقابتی فضای کسب‌وکار امروز، بهره‌مندی از ظرفیت‌های نسبی در دسترس می‌تواند نقشی اساسی را در تسریع فرایند توسعه و کسب سهم بیشتر از بازارها داشته باشد. برخورداری ایران از منابع فراوان نفت و گاز و ذخایر معدنی غنی فلزی و غیر فلزی، فرصت ویژه‌ای را برای توسعه صنایع صنایع معدنی و فلزی در کشور ایجاد کرده است. در چنین شرایطی، استفاده از مزیت‌های منحصر به فرد مناطق ویژه اقتصادی، می‌تواند تسهیل‌کننده فعالیت و توسعه این صنایع باشد. منطقه ویژه اقتصادی صنایع معدنی و فلزی خلیج فارس که نخستین منطقه ویژه اقتصادی با موضوع فعالیت صنایع انرژی‌بر به شمار می‌آید، از مزیت‌های ویژه‌ای برخوردار است که این منطقه را به مکانی امن برای صاحبان سرمایه و توسعه صنعت کشور بدل می‌کند. قرارگیری در مجاورت خلیج فارس به عنوان یکی از نقاط استراتژیک جهان و دسترسی به آب‌های آزاد، برخورداری از دو خط سراسری راه‌آهن با ایستگاه اختصاصی مانوری، وجود اسکله تخلیه و بارگیری مواد معدنی با ظرفیت 12 میلیون تن و اسکله نفتی با ظرفیت 15 میلیون تن در سال و نزدیکی با بنادر شهید رجایی و بندر شهید باهنر، دسترسی آسان به فرودگاه بین‌الملی بندرعباس، همجواری با نیروگاه یک هزار و 200 مگاواتی بندرعباس، کارخانجات آب شیرین کن با ظرفیت تولید 90 هزار مترمکعب در روز و دسترسی به منابع عظیم انرژی نفت و گاز پالایشگاه هشتم نفت، ستاره خلیج فارس و هرمز و پالایشگاه‌های گاز سرخون، قشم و گورزین، از جمله مزیت‌های پر اهمیت منطقه ویژه خلیج فارس به شمار می‌آید که جذابیت زیادی را برای فعالیت و توسعه صنایعی مانند فولاد، آلومینیوم و پتروشیمی در این منطقه ایجاد کرده است.
**در ماه‌های اخیر چه اقدامات و طرح‌های توسعه توسط منطقه ویژه اقتصادی صنایع معدنی و فلزی خلیج فارس در دستور کار قرار گرفته است؟
منطقه ویژه اقتصادی خلیج فارس در سال‌های فعالیت خود همواره نگهداری و توسعه زیرساخت‌ها را یکی از محورهای اساسی فعالیت خود دانسته و در تلاش است با احداث زیرساخت‌های جدید و جذب سرمایه‌گذار، نقش پررنگ‌تری را در توسعه اقتصادی کشور ایفا کند. به طور کلی، وظیفه اصلی منطقه ویژه، پشتیبانی و رفع دغدغه‌های بخش تولید است. تنها در سال گذشته، 26 قرارداد به میزان پنج میلیارد و 500 میلیون دلار در این منطقه منعقد شد. در سال 1399 نیز 9 قرارداد به ارزش سه میلیارد و 400 میلیون دلار در منطقه منعقد شد که البته سهم زیادی از این قراردادها مربوط به طرح رسیدن به ظرفیت 10 میلیون تن فولاد مربوط به شرکت سیمین هرمز است.
از جمله مهم‌ترین طرح‌های زیرساختی منطقه ویژه اقتصادی خلیج فارس می‌توان به اتصال این منطقه به خط هفتم سراسری گاز کشور، پروژه هدایت و جمع‌آوری آب‌های سطحی سایت شمالی، تکمیل شبکه گازرسانی در سایت‌های شمالی و میانی، ایجاد پل ارتباطی میان سایت شمالی و سایت توسعه اشاره کرد. یکی از طرح‌های بزرگ و در راستای مسئولیت اجتماعی مجموعه، طرح انتقال پساب شهر بندرعباس است. طرحی که بهره‌برداری از آن در ماه‌های آینده سبب می‌شود تا ضمن حل مشکل پساب شهر بندرعباس، تا 18 ماه آینده حداقل 100 هزار متر مکعب در شبانه‌روز آب صنعتی به سرمایه‌گذاران در این منطقه تحویل داده شود.
منطقه ویژه اقتصادی خلیج‌فارس از اواخر سال گذشته در زمینه حمایت از طرح‌های دانش‌بنیان و موسسه‌های دانش‌بنیان برنامه‌ریزی کرده است و ایجاد یک مرکز دانش‌بنیان و فناوری نوین را با همکاری دانشگاه هرمزگان در دستور کار دارد. شرکت‌های دانش‌بنیان در صورت مراجعه به منطقه ویژه خلیج‌فارس می‌توانند از حمایت‌های مالی لازم بهره‌مند شوند. همچنین امکان اتصال شرکت‌های دانش‌بنیان به شرکت‌های فولادی و پتروشیمی بزرگ نیز وجود دارد.
**با توجه به سرمایه‌گذاری‌های صورت‌گرفته، چه هدف‌گذاری و چشم‌اندازهایی را برای منطقه ویژه صنایع معدنی و فلزی خلیج فارس متصور هستید؟
در حال حاضر 45 شرکت معتبر در حوزه فولاد، آلومینیوم، پتروشیمی و... در حال ساخت و نصب تجهیزات خود در منطقه ویژه خلیج فارس هستند. می‌توان گفت امروز برند منطقه ویژه اقتصادی صنایع معدنی و فلزی خلیج فارس به حدی ارتقاء یافته است که صنعتگران با اشتیاق و بدون دغدغه سرمایه‌گذاری خود را در این منطقه انجام می‌دهند. هدف‌گذاری منطقه ویژه خلیج فارس، تولید 10 میلیون تن فولاد در این منطقه و تبدیل شدن آن به قطب نخست تولید فولاد در کشور و همچنین افزایش ظرفیت تولید آلومینیوم به 500 هزار تن در سال‌های آینده و اشتغال‌زایی 22 هزار نفری خواهد بود.
**لطفا توضیحاتی پیرامون برنامهریزیهای صورت گرفته برای سایت توسعه منطقه ویژه اقتصادی خلیج فارس ارائه بفرمایید.
در حال حاضر برنامهریزیهای لازم برای ایجاد و تامین زیرساخت‌ها جهت دو هزار و 550 هکتار سایت توسعه منطقه ویژه اقتصادی انجام شده است. با برگزاری جلسات مستمر و مساعدت و تصویب سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران، موافقت‌نامه مربوطه مبادله شده است و اقدامات مربوط به انتخاب پیمانکار و بارگذاری اسناد مناقصات در حال انجام بوده و دیگر اسناد مناقصات نیز توسط مشاوران در حال تهیه است. کل هزینه اجرای این طرح‌ها سه هزار و 500 میلیارد تومان و مدت اجرای آن‌ها پنج سال است. طرح‌های زیرساختی برنامه‌ریزی شده برای سایت توسعه شامل سامانه کنترل و هدایت سیلاب، طراحی و اجرای معابر، شبکه برق‌رسانی و روشنایی معابر، گازرسانی به سایت توسعه، آبرسانی به سایت توسعه، جمع‌آوری و دفع فاضلاب، احداث خطوط ریلی و احداث مرکز مخابرات است.
**گفت‌وگو: محمدرضا طارمی