منطقه آزاد چابهار، مانیفست توسعه سرمايه‌گذاري، رونق تجارت، صنعت، خدمات و گردشگري: چهار بهار اقتصادي قلب تپنده مكران  ـ قسمت سوم پاياني

**یادداشت از: دكتر عبدالرسول خليلي كارشناس مناطق آزاد

در قانون برنامه هفتم پيشرفت اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي، بند الف جزء چهارم ماده  48، توسعه منطقه مکران و اروند با رویکرد درون‌زایی و برون‌گرایی با هدف تبدیل‌شدن به مرکز مبادلات بین‌المللی تولیدی، تجاری و گردشگری، و تحقق سیاست های کلی از جمله رشد اقتصادی، اجرای طرح‌های عظیم اقتصادی ملی، پیشران، روزآمد و مبتنی بر آینده‌نگری، تکمیل زنجیره ارزش و جهش اقتصادی تهيه و تدوين شده است. در بـرنامه هفتـم پيشرفت، لـزوم اجـرای درست دیپلماسی اقتصادی با استفـاده از همـه ظرفیت‌هـای موجـود متكي بـه نقش توسعه‌اي سواحل زيباي مکـران به‌عنوان یکی از اولویت‌های توسعه فضایی کشور اشاره شده  است تا جايي‌كه رئيس جمهور به‌منظور برگزاری بخش دوم سفر استانی دولت چهاردهم به استان سیستان و بلوچستان از طریق فرودگاه کنارک وارد بندر چابهار يكي از محدوده‌هاي برنامه‌ريزي مكران شد. اين سفر در اجرای بند بیست و دوم سیـاست‌های کلی برنامه هفتـم پيشرفت براي تقویت رویکرد اقتصـادمحور در سیـاست خارجـی و روابـط منطقه‌ای و جهانی و تقویت پیوندهای اقتصادی کمک به توسعـه سواحل مکران و تکمیل بندر اقیانوسی چابهار با همکاری کشورهای ذینفع مورد‌نظرصورت‌گرفته است. برآیند دومین سفر رئیس‌جمهور به سیستان‌وبلوچستان، که حدود 50 روز پس از نخستین سفر انجام شد، از عزم دولت چهاردهم برای سرعت بخشیدن به چرخ‌های توسعه این استان حکایت دارد؛ رویکردی که در هر دو سفر توسعه مکران به‌عنوان یکی از اولویت‌های مهم برنامه‌هاي دولت چهاردهم در دستورکار قرار داشته است. سند توسعه منطقه ساحلی مکران در سال 1397 در شورای عالی معماری و شهرسازی و مجدداً  در سال 1398 در شورای عالی آمایش سرزمین کشور به تصویب رسیده است. سند ملی آمایش سرزمین در سال 1399 به‌عنوان سند توسعه فضایی مطلوب کشور به تصویب شورای عالی آمایش سرزمین رسیده است. همچنین موضوع تدوین برنامه‌های اجرایی دستگاه‌ها در جهت عملیاتی‌كردن مفاد سند توسعه مکران با هماهنگی سازمان برنامه و بودجه در ماده 1 و 9 سند توسعه سواحل مکران نیز مورد تأکید قرار گرفته‌است.

 اهم دستاوردهاي دو سفر رئيس جمهور عبارت از اختصاص 24 هزار میلیارد تومان برای خط ‌آهن چابهار به زاهدان، آغاز ریل گذاری مسیر خاش به ایرانشهر، صدور دستور رفع مشکل واردات از مرز میرجاوه تا پایان سال 1403، پیگیری ویژه برای اجرای بندر شهیدبهشتی چابهار، تکمیل بخشی از کریدور شمال- جنوب استان با پایان 200کیلومتر بزرگراه در محور زابل- زاهدان، آغاز بهره‌برداری از ناحیه صنعتی زرآباد در کنارک در سواحل مکران، احیای برخی واحدهای صنعتی در شهرک صنعتی کنارک، راه‌اندازی پروژه توسعه شبکه جمع‌آوری فاضلاب زابل، افتتاح 45 کیلومتر راهگذر بزرگراهی نوار ساحلی منطقه مکران بود. حضور رئیس‌جمهور در نشست توسعه فرصت‌های سرمایه‌گذاری در منطقه آزاد چابهار، بازدید پزشکیان از بخش‌های مختلف فاز نخست بندر شهید بهشتی چابهار، بازدید از شهر جدید تیس در محدوده شهرستان کنارک و افتتاح قطعه پایانی بزرگراه زابل – زاهدان با حضور رئیس‌جمهور در دستور كار سفر قرار گرفت. رئیس جمهور در دیدار مردم چابهار و منطقه مکران بر طراحی نقشه‌های توسعه، و هموار كردن مسیر شکوفایی این منطقه تأكيدكرد. آنچه اهمیت راهبردی منطقه مکران و شهر چابهار را نشان مي‌دهد آن است كه  منطقه مكران و بندرچابهار از مناطق حیاتی کشور به‌شمار مي‌روند. پزشكيان همه چيز اینجا را طلا دانست تا جاييكه ضرورت توجه ویژه دولت چهاردهم را به خود جلب كرده و آن را  در اولویت قرار داده است. ازاين‌رو، ضرورت برنامه‌ریزی توسعه منطقه مکران از جمله آموزش، سلامت، دریانوردی، شیلات و حتی مسائلی که ممکن است تاکنون به آنها اشاره نشده باشد، از اهميت ويژه‌هاي برخوردار بوده و با توجه به نقشه‌هایی مبتنی بر شناسایی‌های بین‌المللی و طراحی داخلی، مي‌تواند روند توسعه منطقه را به‌صورت هدفمند پیش ببرد. در اهمیت نقشه‌راه توسعه مكران بايد گفت كه طراحي نقشه‌ها مسیر توسعه را مشخص مي‌كنند و راحت‌تر می‌توان برای ساختن این منطقه اقدام كرد. دانستن اینکه به کجا می‌رویم و چگونه باید حرکت کنیم، کلید موفقیت توسعه‌ای پایدار و متوازن مكران است: توسعه بدون نقشه‌ای دقیق و هدفمند امکان‌پذیر نیست. همچنان‌كه پزشكيان خاطر نشان كرد كه دولت چهاردهم در حال طراحی نقشه‌های توسعه است تا مسیر پیشرفت را مشخص سازد و با همکاری و همراهی بخش خصوصي، این مسیر ادامه پيدا ‌كند: باید با کمک هم مکرانی بسازیم که بهترین و برترین باشد. رئیس جمهور درخصوص توجه ویژه به منطقه مکران و برنامه ریزی دقیق برای توسعه و پیشرفت این منطقه، يادآورشده كه کارهای بزرگی در این منطقه انجام شده و دولت چهاردهم نیز نگاه ویژه‌ای به مکران دارد و همه سعی و تلاش خود را برای توسعه و پیشرفت این منطقه بکار خواهد بست. براي پيشبرد اين رويكرد با توجه به دیپلماسی اقتصـادی دولت چهاردهم لازم است عوامل مـؤثر در لـزوم استفـاده از ظـرفیـت منطقه مکـران متناسب با اهداف بـرنامه هفتـم توسعـه بـر اساس مـدل SWOT تبيين شود تا بتوان رويكردهاي موفقيت آميز سواحل مکران را در پايان برنامه هفتم در سال 1407در اقتصاد ملي و منطقه‌اي مشاهده كرد.  تجزیه و تحلیل SWOT چهارچوبی است که مي‌تواند برای ارزیابی موقعیت رقابتی منطقه مكران و توسعه برنامه‌ریزی استراتژیک آن مورد استفاده قرار می‌گیرد.

تجزیه و تحلیل SWOT از ابزارهای مهم جهت تدوین استراتژی برای پيشبرد اهداف توسعه‌اي منطقه مكران است. تجزیه و تحلیل SWOT کمک می‌کند تا با در نظر گرفتن تمامی نقاط قوت و ضعف منطقه و همچنین فرصت‌ها و تهدیدهایی که در براي بازارسازي وجود دارد و منطقه با آن روبرو می‌شود، بتوان یک استراتژی قوی برای آن تدوین کرد.

تجزیه و تحلیل SWOT براي ارزيابي عمكرد بندر چابهار در سواحل مكران

SWOT مخفف کلمات Strengths, Weaknesses, Opportunities و Threats به معنی نقاط قوت، ضعف‌ها، فرصت‌ها و تهدیدات است. تجزیه و تحلیل SWOT چهارچوبی برای ارزیابی عوامل داخلی، خارجی و همچنین ظرفيت فعلی و آینده منطقه مكران را ارزیابی می‌کند. تجزیه و تحلیل SWOT برای تسهیل بررسی واقع‌بینانه، مبتنی بر واقعیت و داده محور نقاط قوت و ضعف منطقه طراحی شده است. به‌طوري‌كه باید با اجتناب از نظرات از پیش ایجادشده یا مناطق مبهم، تجزیه و تحلیل را دقیق انجام داد و بر حقایق و واقعیت‌ها متمرکز شد. سازمان مناطق آزاد تجاري ـ صنعتي چابهار نيز مي‌تواند از این تحلیل به‌عنوان راهنما و ابزار ارزيابي منطقه مكران در بندر چابهار استفاده کند.

عوامل داخلی (نقاط قوت ) (Strenghts):

1. سـواحل صخـره‌ای، زیبـا و طـولانـی (15کیلومتر) 2. گل افشان 3. کوه های مریخی 4. تلاقی صحرا و دریا 5. جنگل های حرا 6. اسکیت روی آب 7. جاذبه‌های دریایی(غواصی، دلفین‌ها، دریای فسفری، ماهیگیری) 8. آب و هـوای معتـدل و مونسون در تابستان (متوسط 23 درجه سالیانه) 9. جاذبه‌های فرهنگی، آداب و رسوم و توریسم غذایی 10. پتانسیل برگزاری ورزش‌های ساحلی 11. خـط ساحلـی 1500 کیـلومتـر از میـنـاب (آلکوه) تـا بندر گـوادر با بیش از 777 کیلومتر مربع 12. تنها سواحل اقیانوسی کشور 13. دارا بودن خلیـج و خورهای مناسبی برای ایجاد بندرها و فعالیت های اقتصادی.

عوامل خارجی: نقاط قوت

1. دور بودن از منطقه پرتنش خلیج فارس 2. دسترسی به آب‌های آزاد از طریـق سواحل مکران و دستـرسی به بازار 450 میلیون نفری پاکستان، افغانستان و كشورهاي آسیای میانه. کشورهاي آسیای میانه شامل پنج کشور قزاقستان، قرقیزستان، ترکمنستان، تاجیکستان و ازبکستان است.

عوامل داخلی: نقاط ضعف (Weaknesses)

1. انزوای جغرافیایی و دوری از مرکز 2. ضعـف و کمبـود در زیـرساخت‌هـای ریلـی و هوایی 3. کمبود ریزش‌های جوی و منابع آب 4. تراکم جمعیت پایین نسبت به متوسط کشوری 5. نبود ارتباطات ریلی 6. فقر فرهنگی حاکم بر جامعه 7. پـایین بودن مشـارکت مردم در بـرنامه‌ریزی‌هـای منطقه 8. پائین بودن سطح سواد مردم 9. کمبود منابع آب و خاک مساعد 10. شرایط اقلیمی نا مناسب 11. بیابانی بودن بخش‌های بزرگی از منطقه 12. کمبود امکانات و سایت‌های گردشگری 13. نداشتن راه‌های مواصلاتی مناسب 14. کمبود امکانات اقامتی و پذیرایی مناسب 15. عدم سرمایه‌گذاری بخش دولتی 16. فصلی بودن تقاضای گردشگری 17. پراکندگی زیاد جاذبه‌های گردشگری 18. نزولات ناچیز جوی 19. کشاورزی غیرمکانیزه و سنتی 20. بافت بومی ـ قبیله‌ای 21. كمبود و کیفیت نامتناسب نیروی انسانی 22. عدم وجود برنامه‌های بلندمدت توسعه‌ای.

عوامل خارجی: نقاط ضعف

1. وجود بندر رقیب در گوادر پاکستان

عوامل داخلی فرصت‌ها (Opportunities):

1. وجود منطقه آزاد تجاری و امکان خرید 2. وجود علاقه مندان زیاد به ساحل در کشور 3. افـزایش قـابل تـوجه دولـت بـه برنـامه‌ریـزی و سرمایه‌گذاری در بخش گردشگری 4. اشتغـال زایی و ایـجـاد درآمـد بـرای بـومیـان و منطقه 5. جایگاه ویژه سواحل مکران در راهبرد‌های توسعه پدافندی کشور 6. آلودگی کم در ساحل 7. وجـود فـرصت ارتبـاطات اجتمـاعی و فـرهنگـی میـان اقـوام مختلف 8. وجود اسکله و گمرکات فعال در منطقه 9. موقعیت مناسب برای کشت محصولات گرمسیری 10. موقعیت جغرافیایی ویژه در همجواری با کشورهای پاکستان (مرز ریمدان) و کشورهای عمان و حاشیه خلیج فارس 11. دستـرسی بـه آب‌هـای بیـن‌المللـی و مـوقعیـت ترانـزیتـی و بازرگانی 12. امکان حمل و نقل زمینی ـ دریایی و هوایی.

در كرانه ساحلي منطقه مكران و اقيانوس هند، بندر چابهار به‌عنوان نگين سواحل مكران، با پدیده‌های شگفت‌انگیز طبیعی و آثار به‌جاماندة تاریخی زیادی از روزگار کهن وجود دارد که به‌مثابة جاذبه‌های گردشگری دارای ارزش فراوانی هستند. از جاذبه‌های طبیعی مهم این بندر زیبا می‌توان به جنگل حرا در خلیج گواتر، سواحل صخره‌ای زیبا تا خلیج گواتر، تالاب لیپار در مسیر جادة ساحلی چابهار‌ـ‌گواتر در 15 کیلومتری شرق چابهار، رودخانة باهو کلات در90 کیلومتری شرق چابهار، کوه‌های مینیاتوری (مریخی) به موازات دریا از منطقة کچو تا نزدیکی‌های خلیج گواتر، تپة گل‌فشان در شمال غرب چابهار، رشتة ارتفاعات فرسایش‌یافته در مسیر جادة ساحلی چابهار‌ ـ ‌گواتر، و چابهار ـ کهیر، تمساح منحصربه‌فرد پوزه‌کوتاه، درخت انجیر معابد و به‌ویژه طبیعت بکر، دست‌نخورده و بسیار زیبا با سواحل شنی و صخره‌ای که امواج آن پس از برخورد با صخره‌ها گاهی تا 5 متر اوج می‌گیرد و غیره اشاره کرد. از ديگر جاذبه‌های تاریخی مهم بندر زیبای چابهار می‌توان از روستا و بندر تیس در 9 کیلومتری شمال بندر چابهار و در دهانة خلیج چابهار، قلعة تیس، حسینیة آل رسول در بافت سنتی چابهار در مجاورت دریا، غارها و معبدبان مسیتی شامل 2 غار طبیعی و یک غار مصنوعی که در دامنة رشته کوه شهباز بند روستای تیس قرار دارد، ساختمان قدیمی پست تلگرافخانه، قلعة گواتر در امتداد جادة ساحلی چابهار‌ـ‌گواتر، مساجد زیبای محلی، بافت سنتی زندگی هموطنان سلحشور بلوچ، امامزاده غلام رسول، مقبرة شیخ شمیل و غیره ياد كرد. براين اساس، با توجه به مزیت‌های اختصاصی منطقة آزاد چابهار كه تمامی نقاط قوت، ضعف و همچنین فرصت‌ها و تهدیدهای منطقه‌اي را در بر مي‌گيرد، می‌توان مزيت‌ها را به ابعاد بین‌المللی و داخلی تقسیم‌بندی کرد:

الف: مزیت‌های بین‌المللی

1ـ دسترسی به آب‌های آزاد بین‌المللی خارج از تنگة هرمز و قرارگرفتن در دهانة اقیانوس هند

2ـ امکان دسترسی به اقیانوس هند به‌عنوان تنها بندر اقیانوسی کشور و دوربودن از نقاط بحرانی خلیج‌فارس

3ـ دسترسی به کشورهای آسیای میانه با استفاده از ناوگان حمل‌ونقل جاده‌ای

4ـ همجواری با کشور پاکستان از طریق زمینی و دریایی، و دسترسی به بازار مصرف پرجمعیت آن

5ـ همجواری با کشور افغانستان از طریق زمینی و دسترسی به بازار مصرف آن

6ـ سهولت در ترانزیت کالا و ایجاد انبارهای عمومی برای واردات مواد اولیه، قطعات و ماشین‌آلات مورد نیاز واحدهای تولیدی به کشورهای منطقه

7ـ وجود مردمی خونگرم، مهربان با قدمت فرهنگی طولانی که به ایرانی‌بودن خود افتخار می‌کنند.

8ـ نزدیکی به منابع انرژی و بازارهای مصرف آن در کشورهای هند، چین و پاکستان

9ـ دسترسی به بازارهای هدف منطقه‌ای در آسیای میانه، افغانستان، خاورمیانه و کشورهای جنوب آسیا

10ـ نزدیکی به خطوط کشتیرانی بین‌المللی

11ـ دسترسی به منابع فراوان آبزیان در دریای عمان و اقیانوس هند

12ـ دسترسی به انواع مواد معدنی در نواحی همجوار مانند سنگ آهک و گرانیت

13ـ قرارگرفتن در مسیر تجارت خاور دور و شاخ افریقا

14ـ قرارگرفتن در مسیر کریدورهای حمل‌ونقل بین‌المللی شمال جنوب و شرق و غرب

15ـ پل ارتباطی اتحادیة کشورهای جنوب شرقی آسیا (آ.سه.آن) شامل مالزی، فیلیپین، اندونزی، برونئی، لائوس، سنگاپور، تایلند و ویتنام.

16ـ پل ارتباطی کشورهای اکو یا سازمان همکاری منطقه‌ای شامل پاکستان، افغانستان، تاجیکستان، قزاقستان، قرقیزستان، ازبکستان، ترکمنستان، آذربایجان، و ترکیه.

17ـ امن‌ترین مسیر برای صادرات به کشور افغانستان از طریق مرز میلک و کشورهای آسیای میانه

18ـ قرارگرفتن بین 3 قارة آسیا، افریقا و اروپا به‌عنوان مرکز پرگار جهان و محل تلاقی تجارت شرق و غرب

19ـ محور توسعة شرق برای رونق ترانزیت به افغانستان برای بهره‌گیری از فرصت‌های موجود در بازار افغانستان در زمینه‌های گوناگون تجاری، خدماتی و صنعتی.

20ـ مرکز ثقل مناطق آزاد تجاری کشورهای اسلامی

21ـ امکان ایجاد پایگاه سوخت‌رسانی و ارائة خدمات جنبی به شناورهای بین‌المللی مستقر در دریای عمان، خلیج‌فارس و اقیانوس هند

22ـ امکان برگزاری نمایشگاه‌های بین‌المللی در فصول مختلف سال با توجه به همجواری با کشورهای پاکستان و افغانستان و هدف‌گذاری بازارهای هدف آسیای میانه

23ـ امکان تبدیل‌شدن به قطب گردشگری بین‌المللی در تمامی طول سال و به‌ویژه در فصل زمستان به لحاظ شرایط زیست‌محیطی چابهار.

24ـ امکان احداث صنایع بزرگ تولیدی با هدف صادرات با جذب سرمایه‌گذاران خارجی.

ب: مزیت‌های داخلی منطقة آزاد

1ـ اتصال به خشکی و بهره‌برداری مناسب از امکانات پس‌کرانه‌ای سرزمین اصلی که موجب می‌شود کالاها و خدمات مشمول هزینة تخلیه و بارگیری مضاعف نشوند. این مزیت امکان ترانزیت، پردازش صادرات، صادرات مجدد را با قیمتی مناسب‌تر از سایر مناطق آزاد فراهم می‌کند.

2ـ برخورداری از 2 بندر شهید کلانتری با ظرفیت پذیرش کشتی‌ها تا 25 هزار تن و بندر شهید بهشتی با ظرفیت پذیرش کشتی‌ها تا 40 هزار تن. به موجب ماده واحده ـ بنادر شهید بهشتی و شهید کلانتری به محدوده منطقه آزاد تجاری ـ صنعتی چابهار الحاق شده است. اين ماده قانوني با تصویب در جلسه علنی روز سه شنبه مورخ 24 ديماه 1398 و تأیید شورای محترم نگهبان به تصويب رسيده است. الحاق بنادر شهید بهشتى و کلانترى به منطقه آزاد چابهار صرفاً به معناى تسرى قوانین مناطق آزاد است و این دو بندرهمچنان زیر مجموعه سازمان بنادر و دریانوردى فعالیت خواهند کرد.

3ـ برخورداری از نیروی کار فراوان و ارزان داخل کشور در رده‌های مهارتی و تخصصی گوناگون

4ـ برخورداری از امکانات شهر 100 هزار نفری چابهار

5ـ دسترسی به فرودگاه چابهار در کنارک با فاصلة حدود 40 کیلومتر با ظرفیت پذیرش هواپیماهای پهن‌پیکر

6ـ امکان استفاده از گمرکات شهر چابهار و گمرک منطقة آزاد چابهار

7ـ برخورداری از امن‌ترین پایانه‌های دریایی و زمینی موجود در استان‌های جنوبی کشور

8ـ برخورداری از آب و هوای ساحلی مناسب با جاذبه‌های گردشگری و امکان فعالیت در تمامی فصول سال در مقایسه با شهرهای ساحلی و بندری و جزایر ایرانی خلیج‌فارس

9ـ سهولت در امر ترانزیت کالا و ایجاد انبارهای عمومی برای واردات مواد اولیه، قطعات و ماشین‌آلات مورد نیاز واحدهای تولیدی به داخل کشور

10ـ اتکا به امکانات و منابع وسیع استان‌های پهناور خراسان جنوبی و کرمان و استان سیستان و بلوچستان برای فعالیت مناسب با وجود منابع غنی معدنی، محصولات کشاورزی، تولیدات سنتی و صنعتی مولد

11ـ وجودمردمی سازگار، با پیشینة تاریخی روشن برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی

12ـ برخورداری از امکانات و خدمات دانشگاه علوم و فنون دریایی و مرکز تحقیقات شیلات

13ـ مهاجرپذیربودن چابهار

14ـ دسترسی به برخی محصولات کشاورزی مانند خرما، مرکبات، زیتون، موز، انبه، نیشکر و غیره

15ـ امکان دسترسی به سوخت ارزان به لحاظ ارتباط با سرزمین اصلی

16ـ وجود مواد اولیه، و مصالح ساختمانی مورد نیاز

17ـ برخورداری از معافیت مالیاتی به مدت 20 سال برای انواع فعالیت‌های اقتصادی از تاریخ بهره‌برداری مندرج در مجوز صادره در منطقة آزاد.

18ـ دسترسی به آب‌های جنوبی ایران و داشتن موقعیت خاص بازرگانی و تجارت در منطقه

19ـ امکانات سیاحتی و شرایط خاص زیست‌محیطی، با توجه به شرایط زیست‌محیطی، منطقة آزاد چابهار در تمامی طول سال و به‌ویژه در زمستان، زمینه‌های مناسبی برای گسترش گردشگری دارد و می‌تواند به قطبی بزرگ در این زمینه مبدل شود.

20ـ برخورداری از امکانات دانشگاه بین‌المللی چابهار برای جذب دانشجویان علاقه‌مند به تحصیل در داخل منطقة آزاد

21ـ برخورداری از هتل 4 ستارة لیپار با بیش از یکصد اتاق برای جذب گردشگران و مسافران

22ـ چابهار محور توسعة صنعت چای، صنایع مواد غذایی، شیلات، آبزیان، کنسرؤسازی، بسته‌بندی و فرآوری میوه‌های فصلی ازجمله موز و انبه، مرکبات، زیتون، خرما و غیره

23ـ امکان واردات کالاهای ساخته‌شده، مواد اولیه، قطعات یدکی و ماشین‌آلات به‌صورت تجاری و ترخیص آن به داخل کشور با استفاده از مزيت 15درصد تخفیف سود بازرگانی

24ـ منطقة آزاد چابهار به لحاظ موقعیت استراتژیک خود می‌تواند به بارانداز اصلی کالاهای تجاری در منطقه و تأمین‌کنندة اصلی کالا و مواد اولیة مورد نیاز کارخانجات داخلی کشور تلقی شود. هاب منطقه‌ای چابهار با امکان بارانداز کشتی‌های بزرگ و شناورهای کوچک‌تر با ظرفیت‌های تا 100 هزار تن، می‌تواند محل تخلیه، بارگیری به مقاصد گوناگون در منطقه باشد، و هزینه‌های مضاعف حمل‌ونقل را تا 30درصد تقلیل دهد.

25ـ امکان احداث صنایع بزرگ صادراتی با سرمایه‌گذاری مشترک داخلی با اهداف صادرات کالا و خدمات به بازارهای هدف منطقه‌ای

فرصت‌ها و زمینه‌های سرمایه‌گذاری در منطقة آزاد چابهار

گسترش و جلب سرمایه‌گذاری در منطقة آزاد چابهار همراستا با توسعة منطقه با اهداف رشد و توسعة اقتصادی، اشتغال و ایجاد زمینه‌های مناسب مستلزم تنظیم راهبردهای تجاری و صنعتی مورد نیاز است. تنظیم این راهبردها در جهت تحقق اهداف منطقة آزاد چابهار به‌ویژه برای صنایع رقابتی از اهمیت خاصی برخوردار است.

یکی از ابزارهای مهم توسعه منطقه توجه به اعمال مزیت‌های رقابتی افزون بر مزیت‌های نسبی در منطقة آزاد چابهار است. به‌طوری‌که اذعان به مزیت‌سازی و اعمال مزیت‌های رقابتی در منطقه می‌تواند در جذب سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی در جهت کاهش قیمت تمام‌شدة محصولات تولیدی در منطقة آزاد بسیار مفید و اساسی باشد.

ازاين‌رو، برای جذب سرمایه‌گذاری در منطقة آزاد چابهار باید محیط اقتصادی مناسبی را ایجاد کرد که قابلیت رقابت و رشد و توسعة بین‌المللی را داشته باشد. محیطی که بتواند زمینة فعالیت‌های اقتصادی را برای مؤسسات مختلف تولیدی و خدماتي در جهت پیوند با اقتصاد و بازار جهانی فراهم کند. بدين ترتيب، اعمال سیاست‌های تشویقی و توجه به مزیت‌های رقابتی قابل انعطاف از اهم نکات قابل ملاحظه برای جذب سرمایه‌گذاری در منطقة آزاد چابهار است.

به همین منظور شناسایی زمینه‌ها و فرصت‌های سرمایه‌گذاری در امور زیربنایی، تولیدی، صنعتی، صادرات کالاهای صنعتی، صنایع تبدیلی و تکمیلی، فعالیت‌های تجاری و بازرگانی، خدماتی، سیاحتی و گردشگری به منظور رشد و توسعة اقتصادی، سرمایه‌گذاری و افزایش درآمد عمومی، ایجاد اشتغال سالم و مولد، تنظیم بازار کار و کالا، حضور فعال در بازارهای جهانی و منطقه‌ای از اهمیت خاصی برخوردار است. این اهداف قانونی در واقع متضمن زمینه‌های تولیدی و تجاری هستند که به‌عنوان محورهای اساسی و غالب فعالیت اقتصادی در منطقة آزاد چابهار در برنامه‌هاي توسعه‌اي اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور تعیین شده است. بر این اساس سرمایه‌گذاران می‌توانند در هر یک از فعالیت‌های اقتصادی زیر سرمایه‌گذاری نمایند.

الف‌ـ‌ سرمایه‌گذاری در امور زیربنایی و عمرانی: در این بخش که بیشترین توسعه و آبادانی منطقه را موردنظر قرار می‌دهد، اجرای طرح‌های زیر توجیه‌پذیر است. احداث زیرساخت‌های زیر اصلی‌ترین طرح‌های سرمایه‌گذاری را شامل می‌شود:

1ـ احداث نیروگاه برق

2ـ احداث فرودگاه بین‌المللی

3ـ احداث تأسیسات آب‌شیرین‌کن

4ـ احداث انبار و باراندازهای کوچک و بزرگ

5ـ خرید تجهیزات بندری جهت تخلیه و بارگیری شناورها

6ـ احداث سیستم‌های مخابراتی و فناوری اطلاعات، ICT و پایگاه‌های ISP و اینترنت و هوش مصنوعي با توجه به تحول اقتصاد رقومي (ديجيتال) به‌منظور به كارگيري قابليت هاي فناوري رقومي (ديجيتال)

7ـ احداث سد و آب‌بندهای خاکی

8ـ سیستم‌های جمع‌آوری و تصفیة فاضلاب

9ـ شبکة توزیع برق و روشنایی

10ـ احداث اسکله‌های تفریحی

11ـ توسعه و ترمیم و تجهیز اسکله‌های موجود برای پهلوگیری کشتی‌های اقیانوس‌پیما با ظرفیت بیش از یکصد هزار تن

12ـ تکمیل شبکه‌های آب‌رسانی

13ـ طرح احداث خط آهن چابهار ‌ـ‌ سرخس از طریق فهرج (بین زاهدان و کرمان) جهت اتصال به راه‌آهن سراسری

14ـ احداث شهرک‌های صنعتی با توجه به کاربری‌های مندرج در طرح‌ جامع کالبدی منطقة آزاد.

ب‌ـ‌ سرمایه‌گذاری در امور تولیدی ‌‌ـ ‌صنعتی: دسته‌بندی واحدهای تولیدی صنعتی منطقة آزاد چابهار مطابق طبقه‌بندی استاندارد بین‌المللی که از سوي ادارة آمار سازمان ملل متحد پدید آمده است، تمام رشتة فعالیت‌های اقتصادی در زمینه‌های صنایع غذایی و دارویی، صنایع نساجی و پوست و چرم، صنایع چوب و کاغذ، صنایع شیمیایی، صنایع کانی غیرفلزی، صنایع فلزی و برق و الکترونیک، صنایع ساخت وسایل حمل‌ونقل را دسته‌های اصلی صنایع محسوب کنند و طرح‌هایی برای سرمایه‌گذاری به‌شمار می‌روند. در احداث قطب صنعتی هدف اصلی تمرکز واحدهای صنعتی در محدوده‌ای است که از امتیازاتی چون موقعیت مناسب نسبت به شهر و شبکة ارتباطی پیرامون آن، فضای کافی برای توسعة بعدی، دسترسی به تأسیسات زیربنایی امکان ارتباط با واحدهای صنعتی دیگر برخوردار باشد.

بنابراین، در قطب صنعتی تنها واحدهای صنعتی استقرار نمی‌یابند، بلکه مجموعه عناصر خدماتی و ارتباطی که حصول اهداف بالا را امکان‌پذیر می‌سازد ن در زمرة عناصر تشکیل‌دهندة قطب صنعتی به حساب می‌آیند. در اینجا واحدهای صنعتی قابل يادآوري در قطب صنعتی منطقة آزاد، برحسب سلسله مراتب زیرگروه‌های هر دسته و یا تلفیقی از طبقه‌بندی‌های یادشده مورد اشاره قرار می‌گیرد. این تلفیق به جهت ضرورت‌های مکانیابی و استقرار صنایع در منطقة آزاد صورت گرفته است.

الف‌ـ صنایع غذایی و دارویی و بهداشتی: این گروه به 3 زیرگروه ساخت محصولات غذایی و انواع آشامیدنی‌ها، ساخت محصولات دارویی و ساخت محصولات از توتون و تنباکو تقسیم شده است که زیرگروه ساخت محصولات غذایی و انواع آشامیدنی‌ها خود به صنایع ذیل تفکیک می‌شود:

1ـ تولید، عمل‌آوری و حفاظت گوشت، ماهی، میوه، سبزیجات، روغن‌ها و چربی‌ها

2ـ ساخت محصولات لبنی

3ـ ساخت محصولات از دانه‌های آسیاب شده، نشاسته و محصولات نشاسته‌ای و غذاهای آماده.

4ـ ساخت سایر محصولات غذایی (خبازی، قند و شکر، کاکائو، شکلات، ماکارونی و...)

5ـ ساخت انواع آشامیدنی‌ها (نوشابه‌های غیرالکلی، تولید آب‌های معدنی). احداث تأسیسات آب‌شیرین‌کن به تحقق این گروه به ویژه کمک می‌کند.

ب‌ـ صنایع نساجی، پوشاک، پوست و چرم: این گروه از 3 زیرگروه ساخت منسوجات، ساخت انواع پوشاک و دباغی و ساخت چمدان و کیف دستی تشکیل یافته است و زیرگروه منسوجات دسته‌های زیر را شامل می‌شود:

1ـ ریسندگی، بافندگی و تکمیل منسوجات

2ـ ساخت سایر منسوجات (قالی، قالیچه، طناب، ریسمان، توری)

3ـ ساخت انواع پارچه، کالاهای کشباف و قلاب‌باف.

ج‌ـ‌ گروه صنایع چوب و کاغذ: این گروه از 2 زیرگروه تشکیل یافته است:

1ـ ساخت چوب، محصولات چوب و چوب پنبه که خود دستة اره‌کشی، رنده‌کاری چوب و دسته ساخت محصولات از چوب، چوب پنبه، نی و مواد حصیربافی را شامل می‌شود.

2ـ ساخت کاغذ و محصولات کاغذی که علاوه بر دستة ساخت کاغذ و محصولات کاغذی، دسته انتشار، چاپ و تکثیر رسانه‌های ضبط شده را نیز دربرمی‌گیرد.

دـ گروه صنایع شیمیایی ـ این گروه از 2 زیرگروه تشکیل یافته است:

1ـ زیرگروه ساخت مواد شیمیایی و محصولات شیمیایی شامل دسته‌های: 1ـ ساخت مواد شیمیایی اساسی، 2ـ ساخت سایر محصولات شیمیایی (مواد ضد آفتاب، رنگ، روغن جلا) صابون‌ها، مواد پاک‌کننده، 3ـ ساخت الیاف مصنوعی

2ـ زیرگروه و ساخت محصولات لاستیک و پلاستیک، شامل دسته‌های: 1ـ ساخت محصولات از لاستیک، 2ـ ساخت انواع محصولات پلاستیکی، 3ـ ساخت کالاهای ورزشی

هـ‌ ـ گروه صنایع کانی غیرفلزی: این گروه شامل زیرگروه ساخت محصولات کانی دسته‌های زیر را در برمی‌گیرد:

1ـ ساخت شیشه و محصولات شیشه‌ای، 2ـ ساخت محصولات سرامیکی نسوز، 3ـ ساخت محصولات گلی و سرامیکی غیرنسوز، 4ـ ساخت سیمان، آهک، گچ و کالاهای بتنی، آهکی و گچی، 5ـ برش، شکل‌دادن و پرداخت سنگ.

و ـ گروه صنایع فلزی و برق و الکترونیک: این گروه به 5 زیرگروه تقسیم می‌شود که عبارتند از:

زیرگروه ساخت محصولات فلزی شامل دسته‌های: 1ـ ساخت محصولات فلزی ساختمان، تانک، مخازن، 2ـ ساخت سایر محصولات فلزی فابریک است.

زیرگروه ساخت ماشین‌آلات شامل دسته‌های: 1ـ ساخت ماشین‌آلات با کاربرد عام، 2ـ ساخت ماشین‌آلات با کاربرد خاص است.

زیرگروه ساخت ماشین‌آلات و دستگاه‌های برقی شامل: 1ـ ساخت ماشین‌آلات دفتری، حسابداری و محاسباتی، 2ـ ساخت موتورهای برق، ژنراتور و ترانسفورماتور، 3ـ ساخت سیم و کابل، 4ـ ساخت لامپ‌های الکتریکی و تجهیزات روشنایی است.

زیرگروه ساخت رادیو و تلویزیون

زیرگروه ساخت ابزار پزشکی، ابزار دقیق شامل: 1ـ ساخت ابزار پزشکی و جراحی و ارتوپدی، 2ـ ساخت ابزارهای اپتیکی و تجهیزات عکاسی، 3ـ ساخت ساعت‌های مچی و انواع دیگر ساعت است.

زیرگروه ساخت آلات موسیقی به‌ویژه موسیقی محلی. شامل سازهای محلی دونلی، تنبورگ، قیژک که نوعی ویلون پیشرفته است، بنجو، دهلک به نام محلی طبلا، ساز کنجلی، دُهُل، تین بوک، سرنا، ساز بادی باجا و غیره است. از استادان این سازها می‌توان از تجارب شیرمحمد اسپندار نوازندة دونلی، اسحاق بلوچ‌نسب نوازندة تنبورگ، و علی محمد بلوچی نوازندة قیژک و غیره نام برد. برگزاری دوره‌های آموزشی برای ماندگاری این سازها بسیار مفید و ارزنده خواهد بود. شیرمحمد اسپندار، معروف ترین دونَلی نواز بلوچستان و ایران، مهم ترین و زیباترین مقام ها و آهنگ های بلوچی را نواخته ‌است. تندیس او به‌مثابه نخستین دونلی درموزه تهران به یادگار گذاشته شده‌است. وی نواختن دونی را با نگاه کردن به انگشتان کسی که همزمان در دو نی می‌نواخته، فراگرفته‌است. در حال حاضر تنها نوازنده دو نلی در ایران که در جشنواره پارسال و امسال جایزه ویژه جشنواره فجر را دریافت کرد متأسفانه شاگردی ندارد که کار وی را دنبال کند. آن‌گونه که شیرمحمد اسپندار گفته بود تنها یک نفر در استان پهناور سیستان و بلوچستان، نواختن دونلی را از او آموخته که آن یک نفر هم در سال 1390 بر اثر سانحه تصادف از دنیا رفته است.

زـ صنایع وسایل حمل‌ونقل ـ این گروه به 5 زیرگروه به تفصیل ذیل تفکیک می‌شود:

زیرگروه ساخت وسایل نقلیة موتوری شامل: 1ـ ساخت وسایل نقلیه موتوری، 2ـ ساخت بدنه،‌اتاق‌سازی برای وسایل نقلیه موتوری، تریلر و نیم تریلر، 3ـ ساخت قطعات و ملحقات برای وسایل نقلیه موتوری است.

زیرگروه ساخت وسایل نقلیه دریایی شامل: 1ـ ساخت و تعمیر انواع کشتی، 2ـ ساخت و تعمیر انواع شناورهای تفریحی ‌ـ ‌ورزشی است.

زیرگروه ساخت وسایل نقلیة هوایی

زیرگروه ساخت لوکوموتیوهای راه‌آ‌هن، تراموا، نواقل روی خط آهن

زیرگروه ساخت تجهیزات سایر وسایل حمل‌ونقل شامل: 1ـ ساخت موتورسیکلت، 2ـ ساخت انواع دوچرخه و صندلی چرخدار معلولین است.

مقایسة طبقه‌بندی فوق با مطالعات تعیین عناصر کالبدی طرح جامع منطقة ‌آزاد تجاری ‌ـ ‌صنعتی چابهار، نشان می‌دهد که به‌جز در زمینة برخی دسته‌های مربوط به صنایع کانی غیرفلزی، در اکثر رشته‌ها و گروه‌های دیگر، زمینة استقرار دسته‌هایی از واحدهای صنعتی هر گروه، متناسب با ظرفيت‌های منطقة آزاد وجود دارد.

ج‌ـ سرمایه‌گذاری در امور تجاری و بازرگانی ـ عمدة زمینه‌های فعالیت در امور تجاری و بازرگانی به قرار زیر است:

1ـ تجهیز اسکله و خدمات تخلیه و بارگیری، 2ـ ایجاد مراکز بورس کالا و خدمات، 3ـ احداث انبار و مراکز دپو کالا، 4ـ احداث امکانات انبارداری شامل سردخانه، 5ـ احداث دفاتر اداری برای ترخیص برای انجام خدمات بازرگانی، 6ـ احداث دفاتر اداری برای عمده‌فروشی و توزیع کالا، 7ـ ایجاد نمایشگاه‌های عمومی عرضه و فروش کالا.

دـ سرمایه‌گذاری در امور خدماتی ـ در اینجا منظور واحدهایی است که به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم با عملکرد واحدهای صنعتی شهرک صنعتی ارتباط دارند و انجام امور آنها را تسهیل می‌کنند. در مجموع خدمات اداری، رفاهی و حمل‌ونقل و همچنین تأسیسات و تجهیزات مورد نیاز واحدهای صنعتی را نیز در برمی‌گیرند. بنابراین، با در نظر گرفتن روابط عملکردهای واحدهای صنعتی و نیاز استفاده‌کنندگان و مراجعه‌کنندگان ایجاد مراکز و فضاهای خدماتی و تأسیساتی متعددی لازم می‌آید که اهم آنها عبارتند از: مراکز اداری، نمایشگاه، انبارها، ترمینال نوبت‌دهی، سالن اجتماعات و مهمان‌سرا، مسجد، مرکز درمانی، مرکز آموزشی، مرکز ورزشی، آتش‌نشانی، فضاهای سبز عمومی، باسکول. در طرح سطوحی نیز در رزرو خدماتی اختصاص یافته است. از دیگر فعالیت‌های مربوط به سرمایه‌گذاری در امور خدماتی می‌توان مواردي به شرح زیر را برشمرد:

ـ ایجاد شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی زمینی، هوایی و دریایی و ارائة خدمات مسافرتی، ایجاد واحد حمل‌ونقل شهری و بین شهری و ارائة خدمات مربوطه، ـ ایجاد مراکز درمانی و دارویی، ایجاد مؤسسات آموزشی عمومی و فنی حرفه‌‌ای، ایجاد مراکز پولی و بانکی، بیمه و مؤسسات اعتباری‌ـ‌مالی، ایجاد مؤسسات مالی و تجاری، ایجاد مراکز ارائة خدمات بازرگانی، ایجاد مرکز همایش‌های بین‌المللی منطقة آزاد چابهار، ایجاد واحدهای خدمات رفاهی و تفریحی، مجتمع خدمات اداری و انجام خدمات مشاوره‌ای را می‌توان جزء سایر فعالیت‌های خدماتی نام برد.

هـ ـ سرمایه‌گذاری در امور سیاحتی و گردشگری ـ زمینه‌های فعالیت در امور سیاحتی به منظور ایجاد و توسعة صنعت توریسم در منطقة آزاد عبارتند از:

1ـ احداث هتل، متل، مهمان‌خانه و دیگر مراکز اقامتی، 2ـ واگذاری هتل، متل، مهمان‌خانه، رستوران، سالن‌های ورزشی و تفريحي به‌صورت TIME SHARING (مالکیت زمانی)، 3ـ ایجاد تورهای مسافرتی داخلی و خارجی، 4ـ تأسیس شعب فروشگاه‌ها و رستوران‌های زنجیره‌ای، 5ـ احداث مجتمع‌های تفریحی و ورزشی و فرهنگی، 6ـ طرح احداث دهکدة توریستی و ساحلی و غیرساحلی، 7ـ احداث اسکلة مجزای قایقرانی و توریستی، 8ـ ایجاد مراکز اردوهای ورزشی و فرهنگی در سطح استان‌ها در چابهار، 9ـ ایجاد و برقراری لاینرهای دریایی بین منطقه تا دبی برای گردش و تفریح و استفاده از رستوران روی عرشه براي صرف نهار یا شام مسافران و گردشگران، 10ـ تجهیز یا احداث شرکت خدمات دریایی و فراساحلی جهت برگزاری طرح‌های ورزشی آبی و زیرآبی، 11ـ احداث شرکت‌های توریستی، پارک‌های تفریحی و توسعة حیات وحش، 12ـ تجهیز فرودگاه به برقراری دفاتر خدمات امور اتباع بیگانه جهت VISA-EXCHANGE، 13ـ مشارکت یا مبادرت به اجرای طرح آموزش شنا، قایقرانی، جت‌اسکی، اسکی روی آب، آموزش نجات غریق و مدرسة غواصی، 14ـ احداث زمین‌های ورزشی فوتبال، بسکتبال، هندبال و والیبال ساحلی، 15ـ احداث آلاچیق و پلاژهای خانوادگی ساحلی، 16ـ احداث مرکز آکواریوم و پارک آبزیان دریایی، 17ـ احداث موزة طبیعی و حیات وحش حیوانات بومی، 18ـ احدای شهر بازی.

متقاضیان سرمایه‌گذاری در منطقة آزاد چابهار باید بتوانند برای اجرای هر یک از زمینه‌های یادشده یا هر طرح دیگری که در منطقه از نظر آنان قابلیت اجرا داشته باشد، با مراجعه به مدیریت سرمایه‌گذاری سازمان از خدمات سازمان استفاده و اقدام نمایند. علاوه بر طرح‌های بالا، طرح‌های زیر از جانب سازمان بايد برای سرمایه‌گذاری دارای اولویت باشد.

 

اولویت‌های سرمایه‌گذاری در منطقة آزاد چابهار _ در این بخش که بیشترین توسعه و آبادانی منطقه را مدنظر قرار می‌دهد، ایجاد طرح‌های به شرح زیر را توجیه‌پذیر کرده و سرمایه‌گذاران می‌توانند در این زمینه‌ها سرمایه‌گذاری کنند:

احداث نیروگاه برق، احداث فرودگاه اختصاصی بین‌المللی و راه‌اندازی خطوط هوایی، احداث تأسیسات آب‌شیرین‌کن،  مجهزنمودن بنادر به تجهیزات و امکانات تخلیه و بارگیری شناورها،  احداث پالایشگاه و مجتمع‌های پتروشیمی،  احداث مخازن ذخیرة انرژی، احداث صنایع خودروسازی، تولید و مونتاژ اتومبیل به‌مثابه قطب سوم خودرو، و ساخت‌وساز شناورهای دریایی و لوازم یدکی آنها،  احداث شهرک‌های صنعتی با مجموعه‌ای کامل از انبارها و سالن تولیدی آماده قابل فروش و اجاره با سایر خدمات،  احداث کارخانجات تولید انواع لوازم خانگی و قطعات الکتریکی و الکترونیکی با استفاده از آخرین فناوری،  احداث ساختمان تسهیلات مخابراتی و فناوری اطلاعات، کارخانجات آلومینیوم و فولاد، واحدهای مونتاژ وسایل الکترونیکی، احداث کارخانجات صنایع تبدیلی از محصولات کشاورزی و معدنی و احداث صنایع نساجی و تولید پوشاک از پارچه و چرم، صنایع بسته‌بندی و بسته‌بندی مجدد، احداث صنایع کانی غیرفلزی و تولید مصالح ساختمانی، کارخانجات سیمان، احداث کارخانجات تولید انواع مواد غذایی، دارویی و شیمیایی، تعمیر و ساخت کشتی‌ها و قایق‌های ماهی‌گیری، ایجاد زمینه‌های سرویس‌دهی کشتی‌های عبوری، کارخانجات روغن‌کشی از دانه‌های گیاهی، صید و عمل‌آوری سخت‌پوستان، احداث شبکة کاملی از صنایع شیلاتی به‌ویژه کارخانة کنسرو ماهی و کارخانجات صنایع جانبی شیلات، احداث هتل و مراکز اقامتی و تفریحی، ایجاد دهکده‌های گردشگری و پارک‌های آبی و غواصی، تأسیس بانک و مؤسسات مالی و اعتباری، تأسیس شرکت‌های حمل‌ونقل و مراکز ارائة خدمات بازرگانی، خدمات حمل‌ونقل هوایی، زمینی و دریایی به‌ویژه به آسیای میانه، افغانستان، شرق و جنوب افریقا، خاورمیانه، جنوب آسیا و خاور دور، ایجاد تسهیلات مدیریت زنجیرة تأمین و خدمات پشتیبانی شامل انبار، سردخانه‌ها، ترمینال‌های کانتینری و خدمات بندری، احداث مراکز تفریحی و ورزشی و مراکز ارائة خدمات رفاهی و درمانی، تأسیس شرکت‌ها و مؤسسات بیمة داخلی، تأسیس شعبات بانک‌ها و مؤسسات بیمه‌های خارجی، پرورش و تولید گلخانه‌ای انواع گل و گیاه گرمسیری، ایجاد مؤسسات آموزشی عمومی و مراکز فنی حرفه‌ای، ایجاد مراکز همایش‌های بین‌المللی، ایجاد مراکز بین‌المللی خصوصی آموزش‌های فنی و حرفه‌ای، ایجاد شعب دانشگاه‌های بین‌المللی، ایجاد مراکز نمایشگاه‌های بین‌المللی، ایجاد مراکز مشاورة سرمایه‌گذاری و تجارت بین‌المللی، ایجاد فروشگاه‌های بین‌المللی همانند مراکز فروش کالاهای چینی، هندی و غیره، ایجاد مراکز منطقه‌ای کالا همانند بازار بورس طلا، پنبه، چای، و محصولات کشاورزی و غیره.

منطقة آزاد چابهار و توسعة محور شرق

ازمیان زمینه‌های فعالیتی که با توجه به شرایط و ویژگی‌های کلان اقتصادی، اجتماعی و فضایی مناطق آزاد کشور تعیین شده است، برای منطقة آزاد چابهار به موضوع دالان هاي راهبردي گذر (ترانزيت) ريلي و دريايي به‌عنوان فعالیت غالب اشاره شده است. تعیین این فعالیت غالب در منطقة آزاد چابهار نشان از اهمیت آن از جانب دست‌اندرکاران کشور برای توسعه منطقة آزاد چابهار در جهت محور اصلی حمل‌ونقل و ترانزیت در توسعة محور شرق کشور دارد. محوری که اصلی‌ترین هدف خود را در فعال‌سازی و توسعة ترانزیت و حمل‌ونقل کشور، ارتقای نقش و عملکرد منطقة آزاد چابهار در توسعة ملی و منطقه‌ای تعریف کرده است. این محور از بندر چابهار در استان سیستان و بلوچستان آغاز شده و بعد از عبور از شهرهای نیک‌شهر، ایرانشهر، خاش، زاهدان، نهبندان، سربیشه، بیرجند، قائن، گناباد، تربت حیدریه و مشهد از یک سو به سرخس و از سوی دیگر به نقاط مرزی لطف‌آباد، باجگیران و پرسه سو در استان‌های خراسان رضوی و شمالی منتهی می‌شود. خروجی‌های این محور به نقاط مرزی میرجاوه و میلک، دوغارون، میل 73 و یزدان نیز جزء این محور محسوب می‌شوند.گفته مي‌شود حدود 90درصد کالای ترانزیتی در محور ترانزیتی چابهار از طریق دو نقطة مرزی دوغارون و سرخس از کشور خارج و یا وارد می‌شود که با بهره‌برداری از مرز میلک بخش وسیعی از ترانزیت کالا به افغانستان از طریق این نقطة مرزی به وقوع خواهد پیوست. اين محور در توسعه سواحل مكران نيز بسيار اهميت دارد. مرزهای خروجی کالای ترانزیتی یا مبدأ چابهار به افغانستان و بالعکس شامل: میرجاوه ـ‌ (پاکستان) ـ‌کویته ‌ـ ‌چمن‌ ـ ‌قندهار، ‌میلک ‌ـ‌ دلارام‌ ـ ‌قندهار (یا هرات)، و دوغارون ‌ـ ‌هرات است.

منطقة آزاد چابهار نیز از طریق دریا، جاده و خطوط ریلی یکی از ارزان‌ترین بنادر کشور برای ترانزیت است. به‌طوری که باید از وجود این منطقه برای توسعه و فعال‌سازی محور ترانزیت و حمل‌ونقل کشور بهره برد. با حل مشکلات مربوط به آبخور و لایروبی اسکله‌های شهید کلانتری و شهید بهشتی می‌توان پهلوگیری شناورهای با تناژهای بسیار بالا را فراهم ساخت تا مشکل آبخور نداشته باشند. با تجهیز بندر چابهار، تکمیل پروژه‌های موج‌شکن، اسکله‌سازی و لایروبی اسکله‌های موجود، تجهیز بندر با جرثقیل‌های پیشرفته می‌شود توان بارگیری و تخلیة بندر چابهار را افزایش داد. با ساخت پس‌کرانه‌ها می‌توان از ظرفیت تناژهای بالای میلیون در بندر چابهار بهره‌برداری کرد. به‌علاوه با توسعه و تجهیز بندر چابهار، اسکله‌سازی، ساخت پس‌کرانه‌ها، جاده‌سازی و حمل‌ونقل ریلی می‌توان زمینه‌ها را برای پذیرش کشتی‌ها با ظرفیت‌های بالا به وجود آورد. با تصویب الحاق دو بندر استراتژیک چابهار به منطقه آزاد، فرآیند توسعه‌ای آنها سرعت پیدا می کند و جذب سرمایه گذار تسهیل می شود. تبدیل بندر شهید بهشتی به منطقه آزاد تجاری-صنعتی باعث ترافیک بار، رفع موانع سرمایه گذاری و ایجاد واحدهای تولیدی در کنار بندر شده و بندر چابهار را به‌عنوان قلب تپنده توسعه اقتصادي مكران معرفي مي‌كند. در مقدمه توجیهی لایحه ماده واحده الحاق بنادر شهیدبهشتی و شهیدکلانتری به محدوده منطقه آزاد تجاری ـ صنعتی چابهار که پس از تصویب هیئت وزیران به مجلس شورای اسلامی ارائه شد، جذب سرمایه‌گذاری، تحریک تولید و صادرات کالا به بازارهای جهانی و همچنین با توجه به اینکه مناطق آزاد دنیا متصل و وابسته به یک بندر در محدوده خود هستند و نیز برای بهره‌مندی متقابل منطقه آزاد چابهار و بنادر شهیدبهشتی و شهیدکلانتری از مزایا و امکانات یکدیگر و افزایش سهم حمل‌ونقل دریایی در منطقه و جهان به عنوان حلقه‌ای از زنجیره تأمین و توزیع، استفاده حداکثری از ظرفیت جغرافیایی این دو بندر در جذب خطوط کشتی‌رانی و ایجاد تسهیلات برای جذب کالاهای ترانزیتی آسیای میانه و افغانستان و همچنین کمک به اشتغال‌زایی منطقه و محور شرق کشور، ماده‌واحده الحاق بنادر شهیدبهشتی و شهیدکلانتری به منطقه آزاد چابهار برای طی مراحل قانونی به مجلس ارائه شد. بر همین اساس، نمایندگان مجلس شورای اسلامی در نشست علنی عصر روز یکشنبه، اول دی‌ماه 1398 با الحاق بنادر شهیدبهشتی و شهیدکلانتری به محدوده منطقه آزاد تجاری‌ صنعتی ‌چابهار با 143 رأی موافق، 14 رأی مخالف و پنج رأی ممتنع از مجموع 202 نماینده حاضر در جلسه موافقت کردند. قانون الحاق بنادر شهید بهشتی و شهید کلانتری به محدوده منطقه آزاد تجاری ـ صنعتی چابهار مشتمل بر ماده واحده و دو فقره نقشه پیوست در جلسه علنی روز سه شنبه مورخ بیست و چهارم دی  ماه یکهزار و سیصد و نود و هشت مجلس شورای اسلامی تصویب شد و در تاریخ 16 بهمن 1398 به تأیید شورای نگهبان رسید.

بدین ترتیب، توسعة منطقة چابهار برای رونق‌بخشیدن به تجارت منطقه‌ای، مستلزم همکاری منطقه‌ای و حتی سرمایه‌گذاری‌های مشترک است که می‌تواند بیش از پیش وجهة همت دولت چهاردهم قرار گیرد. منطقة آزاد چابهار به‌دليل قرارداشتن در مسیر کریدور حمل‌ونقل شمال جنوب که نزدیک‌ترین مسیر به اقیانوس هند است، می‌تواند به‌عنوان نزدیک‌ترین نقطة ارتباطی بین کشورهای خاور دور با کشورهای آسیای میانه مورد توجه سرمایه‌گذاران به‌عنوان پل ارتباطی بین آسیا و اروپا عمل کند. برای تحقق نقش ممتاز این منطقه در بحث حمل‌ونقل و ترانزیت کالا می‌توان از مزایای دسترسی به 3 بازار و مرکز توزیع بار جهانی در آسیا شامل حوزة خلیج‌فارس، حوزة اقیانوس هند، و حوزة جنوب شرقی آسیا با چند میلیارد نفر جمعیت برخوردار شد. بنابراین بندر چابهار که از طرفی مشرف به اقیانوس هند و از سوی دیگر نزدیک‌ترین فاصلة زمینی را تا کشورهای افغانستان، پاکستان و آسیای میانه دارد. با استفاده از قابلیت ترانزیتی خود می‌تواند به‌عنوان پایگاهی برای انتقال تولیدات کشورها با کمترین هزینه حمل مورد استفاده قرار گیرد. به ویژه آنکه می‌توان بندر چابهار را به‌عنوان بهترین و مناسب‌ترین دروازة آبی کشور افغانستان برای ارتباط با دنیای خارج قلمداد کرد. جذب سرمایه‌گذاری درخصوص تولید کالاهای مورد نیاز آسیای میانه و بخش‌های مربوط به خدمات حمل‌ونقل ترانزیت کالا ازجمله موارد ضروری و توجیه‌پذیر در منطقة آزاد چابهار است. به علاوه می‌توان مهم‌ترین نیازهای چابهار را برای عملی‌شدن ترانزیت کالا به کشورهای دیگر، تکمیل و بهبود جاده‌های مواصلاتی به این بندر، توسعه و تکمیل تجهیزات بندری و احداث راه‌آهن برشمرد.

با توجه به اهمیت این موضوع جا دارد که با تجهیز و نوسازی بنادر این منطقه، ظرفیت و توان تخلیه و بارگیری آنها را به حداکثر ظرفیت موردنظر رساند. در کنار آن با انجام لایروبی اسکله‌های موجود، مشکلات آبخور آنها را حل کرد و امکان پهلوگیری شناورهای با ظرفیت بالای یکصد هزار تنی را فراهم ساخت. تکمیل پروژه‌های موج‌شکن، اسکله‌سازی و ساخت پس‌ کرانه‌ها و تأسیسات زیربنایی ازجمله دیگر عواملی است که می‌توان از طریق آنها ظرفیت آنها را افزایش داد. به علاوه می‌توان مهم‌ترین نیازهای منطقه را برای عملی‌شدن ترانزیت کالا به کشورهای دیگر از طریق تکمیل و بهبود جاده‌های مواصلاتی، توسعه و تکمیل تجهیزات بندری و احداث راه‌آهن برشمرد. البته توجه به مشکلات نرم‌افزاری ازجمله یکسان‌سازی رویه‌ها و سرعت‌بخشیدن به ترانزیت و کاهش توقف‌های اجباری مسیرها نیز حائز اهمیت است.

از این رو، باید با توجه به مزایای اقتصادی منطقة آزاد چابهار جهت و سمت و سوی ترانزیت را در منطقة آزاد تعریف کرد و براساس مزایای ویژه اقتصادی آن، امکانات لازم را برای آن متناسب با سیاست‌های کلان اقتصادی کشور به وجود آورد تا این منطقه بتواند در زمینة ترانزیت کالا در عمل محوریت پیدا کند. تحقق آن به واقع فرصت مناسبی برای کشور است تا بتواند از طریق منطقة آزاد چابهار نیازهای متنوع بازارهای طبیعی ایران را در 24 کشور منطقه ازجمله کشورهای حاشیة خلیج‌فارس، آسیای میانه، قفقاز و سایر کشورهای خاورمیانه ازجمله لبنان و سوریه تأمین کند.

همچنین ایجاد صنایع ترانزیتی و تولید کالاهای مورد نیاز کشورهای آسیای مرکزی و بخش‌های مربوط به خدمات حمل‌ونقل ترانزیت ازجمله موارد ضروری و توجیه‌پذیر در منطقة آزاد چابهار است تا بتواند موجبات افزایش ترانزیت را از کشور افزایش دهد، و فرصت‌های شغلی بی‌شماری را با ایجاد صنایع ترانزیتی در کشور به وجود آورد. روشن است كه با رعایت راهبردها و اقدام‌هایی که برای فعال‌سازی و توسعة محور ترانزیت و حمل‌ونقل شرق کشور در مصوبة طرح توسعة محور شرق که براساس مطالعات پایة آمایش سرزمین در سال 1381 به تصویب هیئت‌دولت رسیده است، می‌توان به اصلی‌ترین اهداف در نظر گرفته شده برای توسعة محور ترانزیت و حمل‌ونقل کشو ازجمله افزایش نقش و سهم کشور در ترانزیت کالا و حمل‌ونقل بین‌المللی، افزایش سهم بندر چابهار در بازرگانی داخلی و خارجی آن به یک کانون فعال منطقه‌ای، تقویت پیوندهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و امنیتی با کشورهای همجوار شرق و شمال شرقی، و کاهش فعالیت‌های غیررسمی اقتصادی و جلوگیری از قاچاق کالا و مواد مخدر دست یافت. 

جدول مقایسة مسیرهای جنوبی ترانزیت کالا به افغانستان

مأخذ: بررسی و شناسایی ظرفیت‌های بازرگانی خارجی افغانستان و مسیرهای ترانزیت آن، مهندسین مشاور شرق آیند، تابستان 1381

وضعیت مسیرهای ترانزیتی از چابهار تا مقصد در کشورهای آسیای میانه و افغانستان واحد (کیلومتر)

تأمین مالی و راهکارهای بهبود عملکرد منطقة آزاد چابهار

الف‌ـ‌ برای تأمین مالی منطقة آزاد چابهار، سرمایه‌گذاری‌ها را به لحاظ ماهیتی می‌توان به 3 دسته تقسیم‌بندی کرد:

1ـ سرمایه‌گذاری‌های تجاری و تولیدی دارای بازدة اقتصادی که با بهره‌گیری از مزایای قانونی از سوي سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی صورت می‌پذیرند.

2ـ پروژه‌های زیربنایی که با تعریف مجدد و تنظیم مقررات و ارائة تسهیلاتی از سوی دولت حتی‌الامکان، به‌صورت پروژه‌های دارای بازدة اقتصادی درآمده و از طریق بخش خصوصی (داخلی و خارجی) تأمین مالی می‌شوند.

3ـ پروژه‌های زیربنایی و اعمال حاکمیتی که فقط از سوي دولت و دستگاه‌های اجرایی باید اجرا شوند که به دو طریق خواهد بود:

الف‌ـ پروژه‌های عمرانی و طرح‌های حاکمیتی که از سوي دستگاه‌های اجرایی بر اساس بودجة سالانه تحت عنوان پروژه‌های عمرانی و طرح‌های حاکمیتی در مناطق آزاد طراحی می‌شوند.

ب‌ـ‌ طرح‌های زیربنایی و حاکمیتی که از سوي هیئت مدیره منطقة آزاد تجاری ـ ‌صنعتی چابهار طراحی و از محل عوارض وصولی کالاها یا کمک‌های دولت با شرایط زیر تأمین اعتبار می‌شود:

1ـ حداکثر کالای واردشده از مناطق به سرزمین اصلی به‌صورت مسافری در حد سقف مقرر خواهد بود. سقف مذکور در قالب بودجة سالانة سازمان منطقة آزاد است.

سایر روش‌های تأمین منابع مورد نیاز برای سرمایه‌گذاری‌های یادشده در قالب برنامه و بودجه‌های سالانه مستقل یا ترکیبی به‌صورت زیر است:

1ـ استفاده از تسهیلات بانکی (مشابة شرایط داخل کشور) برای طرح‌هایی که از توجیه فنی و اقتصادی لازم برخوردار باشند.

2ـ استفاده از تسهیلات خارجی از طریق فاینانس و در قالب بودجة سالانه و سایر روش‌های تأمین مالی نظیر BRT، BLT، BOOT، BOT و غیره

3ـ صدور مجوز انتشار اوراق مشارکت.

4ـ اختصاص بخشی از منابع حساب ذخیرة ارزی به‌صورت وام به منطقة آزاد

5ـ پیش‌بینی منابع مالی مورد نیاز سازمان‌های مناطق آزاد در قالب قوانین بودجة سالانه.

وزارت امور اقتصادی و دارایی مسئولیت پیگیری تا تحقق روش‌های تأمین مالی فوق را برعهده خواهد داشت.

ب‌ـ راهکارهای اصلاحی برای بهبود عملکرد منطقة آزاد چابهار

1ـ اجتناب از تصدی مستقیم و غیرمستقیم امور تولیدی و تجاری و واگذاری اینگونه امور به بخش‌خصوصی

2ـ اقدام به تنظیم و تدوین مقررات و ضوابط حمایت از سرمایه‌گذاری‌های تولیدی با همکاری دستگاه‌های ستادی به شرح زیر:

الف‌ـ‌‌ در مرحلة اول مقررات و ضوابط موجود جمع‌آوری و تنظیم مجدد شوند.

ب‌ـ‌ در مرحلة دوم نواقص و کمبودهای مقرراتی و تدابیر لازم برای رفع موانع و تسهیل امور سرمایه‌گذاری را تنظیم کرده و برای تصمیم‌گیری به مراجع ذير‌بط ارائه کنند.

3ـ تنظیم اصلاحات لازم در ساختار تشکیلاتی منطقة آزاد متناسب باوظایف و مأموریت‌های محول شده با نظر دبیرخانة شورای عالی مناطق آزاد و همکاری معاونت راهبردی و برنامه‌ریزی کشور

4ـ حجم واردات کالاهای تولیدی در منطقة آزاد چابهار به داخل کشور که درحال‌حاضر در قالب ارزش افزوده عمل می‌شود، به ترتیب اولویت، به یکی از 3 حالت زیر عمل شود:

الف‌ـ‌ میزان ورود کالاها به سرزمین اصلی ضریبی از میزان صادرات آن کالا به خارج از کشور به شرح زیر باشد: 1ـ طی یک دورة 3 ساله هر واحد تولیدی مجاز باشد به ازای یک واحد صادرات به خارج از کشور، 3 واحد به سرزمین اصلی وارد کند.

2ـ طی دورة 3 سالة دوم به ازای هر واحد صادرات به خارج از کشور، 2 واحد واردات به سرزمین اصلی وارد شود.

3ـ پس از طی دورة 3 سالة دوم میزان واردات به ازای صادرات یک به یک شود و سپس به تدریج نسبت مذکور کاهش یابد.

ب‌ـ ورود محصولات تولیدشده در منطقة آزاد چابهار به داخل کشور به میزان ارزش افزودة مجاز است و مازاد بر آن مطابق قوانین تجاری کشور عمل شود.

تولیدات وارداتی به سرزمین اصلی موضوع قسمت‌های «الف» و «ب» بند فوق از پرداخت سود بازرگانی معاف باشند.

پ‌ـ ورود محصولات تولیدشده در منطقة آزاد به سرزمین اصلی، مشروط بر آن که کلیة حقوق ورودی مواد اولیه و قطعات خارجی به‌کاررفته در کالای تولیدی وارده به سرزمین اصلی پرداخت شود، مجاز است. مواد اولیه و واسطه‌ای مصرفی که از سرزمین اصلی پس از اخذ حقوق ورودی به مناطق آزاد ارسال می‌شود، پس از تولید و صدور محصول نهایی از منطقة آزاد به سرزمین اصلی از پرداخت سود بازرگانی معاف می‌باشند.

4ـ فراهم‌کردن شرایط لازم برای فعال‌شدن یک یا چند شعبه از بانک‌های معتبر جهانی در منطقة آزاد و یا ایجاد بانک‌های مستقل غیردولتی در منطقه با مشارکت اشخاص داخلی و خارجی و انتقال بخشی از نقل‌وانتقالات ارزی دستگاه‌های دولتی به شعب بانک‌های خارجی تأسیس شده در منطقه.

براي ارتقای خدمات بانکی در منطقة آزاد چابهار در جهت جذب سرمایه‌های داخلی و خارجی و رفع مشکلات احتمالی و متناسب‌کردن این خدمات با انتظارات سرمایه‌گذاران، تمام بانک‌های کشور که در مناطق آزاد فعالیت دارند، مکلفند:

الف‌ـ کلیة فعالیت‌های پولی و بانکی خود را انحصاراً با رعایت موازین مقرر در آیین‌نامة پولی و بانکی مناطق آزاد تجاری‌‌ـ‌صنعتی انجام دهند.

ب‌ـ شعب موجود در منطقة آزاد را در حد شعبة مستقل یا ممتاز ارتقا دهند.

پ‌ـ کلیة شعب بانک‌های مستقر در منطقة آزاد در اجرای مادة 14 آیین‌نامه نحوة استفاده از زمین و منابع ملی در مناطق آزاد تجاری‌ـ‌صنعتی، مکلفند قراردادهای منعقدشده واگذاری اراضی بین سازمان و متقاضیان را در حکم سند رسمی پذیرفته و تسهیلات اعتباری مربوط را با رعایت آیین‌نامة پولی و بانکی مناطق آزاد به متقاضیان اعطا نمایند.

5ـ دستگا‌ه‌های دولتی مکلفند در ازای خدمات خود، منطقة آزاد را نیز نظیر سایر نقاط کشوردر پوشش خدمات اولویت‌دار خود قرار دهند به استثنای خدمات اولویت‌داری که به موجب قانون برای مناطق معینی وضع شده است.

6ـ ارائة تسهیلات بیشتر به شرکت‌ها و فعالیت‌های بخش خصوصی مناطق از طریق حساب ذخیرة ارزی.

7ـ ایجاد تسهیلات بیشتر برای منطقة آزاد تجاری‌ ـ‌ صنعتی چابهار جهت جایگزینی واردات تجاری از مناطق آزاد به سرزمین اصلی با واردات تجاری از کشورهای همجوار به سرزمین اصلی.

8ـ به منظور تسهیل مبادلات تجاری در سطح مراکز مبادلات تجاری و به منظور ارتقای سطح صادرات و تبدیل‌شدن این منطقه به پایگاه‌های پردازش صادرات، کلیة دستگاه‌های مستقر در منطقة آزاد مکلفند انحصاراً قوانین و مقررات مناطق را در خصوص صادرات از این منطقه مورد عمل قرار دهند.

9ـ معاونت راهبردی و برنامه‌ریزی ریاست‌جمهوری موظف است برنامة توسعة منطقة آزاد چابهار را در 2 بخش آمایش سرزمین و همچنین قانون برنامه‌هاي توسعة کشور به‌عنوان یک بخش مستقل در نظر گیرد. این برنامه باید در برنامة هفتم پيشرفت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ازسوي دولت چهاردهم تدوین و اجرا شود.

10ـ سازمان منطقة آزاد چابهار تنها مرجع صدور مجوز فعالیت برای هر نوع فعالیت اقتصادی مجاز در محدودة منطقة آزاد بوده و هرگونه دخالت یا اقدام موازی از سوي دستگاه‌های دیگر ممنوع می‌باشد.

11ـ مدیریت سازمان منطقة آزاد تجاری ـ ‌صنعتی چابهار در منطقه به نمایندگی دولت بالاترین مقام اجرایی منطقه در زمینه‌های اقتصادی و زیربنایی محسوب شده و کلیة دستگاه‌ها و وزارتخانه‌ها و سازمان‌های دولتی مکلفند ضمن اجرای مادة 27 قانون چگونگی ادارة مناطق آزاد تجاری‌ـ‌صنعتی، با ارتقای پست مسئولان دستگاه‌های محلی در حد مدیر کلی، از هرگونه فعالیت ناهماهنگ با سازمان منطقة آزاد چابهار خودداری کرده و در اجرای مأموریت‌های سازمان‌ها هرگونه هماهنگی و همکاری را مراعات کنند. در این‌باره الحاق شهر چابهار به منطقة آزاد در مجلس شورای اسلامی بسيار راهگشا شده است.

12ـ حمایت دستگاه‌های دولتی از فعالیت‌های تولیدی، خدماتی در منطقة آزاد چابهار به دلیل شرایط مناسب‌تر قانونی مناطق آزاد.

13ـ براي حمایت دولت از جذب و جلب جریان ترانزیت کالا از منطقة آزاد چابهار تا مرزهای خروجی کشور، عوارض ترانزیت حمل‌ونقل داخل کشور این قبیل کالاها با هماهنگی و همکاری وزارت راه و ترابری بخشوده شود.

14ـ ثبت شناورها و هواپیماها در منطقة آزاد با رعایت اصل هشتاد و یکم قانون اساسی مبنی بر دادن امتیاز تشکیل شرکت‌ها و مؤسسات در امور تجارتی و صنعتی و کشاورزی و معادن و خدمات به خارجیان مطلقاً ممنوع است؛ براساس ضوابط مصوب هیئت وزیران طبق مادة 22 قانون چگونگی ادارة مناطق آزاد مجاز باشد.

شناورها و هواپیماهای ثبت‌شده در منطقة آزاد به‌غیر از مواردی که قانون معین کرده است، از پرداخت هرگونه وجهی تحت هر عنوان به دستگاه‌‌های اجرایی کشور مستثنی می‌باشند.

15ـ اتباع خارجی شاغل در منطقة آزاد تجاری‌ـ‌صنعتی از معافیت مقرر در مادة 13 قانون چگونگی ادارة مناطق آزاد تجاری‌‌ـ‌صنعتی در مدت مقرر قانونی برخوردار می‌باشند و به هنگام خروج از منطقة ملزم به ارائة مفاصاحساب مالیاتی نسبت به زمان اشتغال خود نمی‌باشند. سازمان‌ها مکلفند تاریخ شروع اشتغال افراد یادشده را به مبادی ذير‌بط اعلام نمایند. متقابلاً نیروی انتظامی مکلف است حسب اظهار رسمی سازمان‌های مناطق آزاد، مجوز خروج اتباع خارجی را صادر نمایند.

17ـ آب‌های ساحلی تا فاصلة 500 متر از قلمرو خاکی منطقة آزاد، جزء حریم منطقة آزاد محسوب می‌شوند.

 

پیشنهادهایی برای چابهار چهاربهار: مانیفستي برای بهترشدن چابهار

1ـ احداث صنایع شیلاتی با ظرفیت بالای 5 هزار قوطی ازجمله راهکارهای قابل توجه برای توسعة منطقة آزاد چابهار است. گفته می‌شود حدود 200 نوع ماهی با ارزش پروتئینی بالا در دریای عمان زیست می‌کنند. فائو (F.A.O.) سازمان کشاورزی و خواربار جهانی سازمان ملل متحد، ظرفیت بهره‌برداری از دریای عمان را حدود 480 هزار تن برآورد کرده است. هرچند سهم صیادان چابهاری از این دریای پرماهی، در گذشتة تنها 7 هزار تن بوده است. این رقم درحال‌حاضر به مقدار زیادی افزایش یافته است. گفته می‌شود جامعة صیادی شهرستان چابهار، درحال‌حاضر با بهره‌گیری از 2306 فروند شناور ماهی‌گیری، سالیانه بیش از 165 هزار تن انواع آبزی شامل 50درصد کل صید جنوب کشور به ارزش حدود 300 میلیارد ریال استحصال می‌کنند، و بیش از 21 هزار نفر صیاد نیز مشغول به کار هستند.

 از انواع ماهیان ناحیه می‌توان سنگسر، سرخو، شیرماهی، سارم، هوور، شوریده، حلوا سیاه و شاه میگو (لابستر) را نام برد. برای توسعة شیلات در چابهار می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: 1) توسعة صید سنتی در ابعاد کمی و کیفی از طریق بهبود و اصلاح روش‌ها و ادوات صید، کاهش ضایعات، بالابردن ظرفیت و تناژ شناورهای صیادی بین 30 تا 40 تن، 2) توانمندی‌های زیستی با تعیین دقیق ظرفیت بانک‌های زیستی دریای مکران و بهترین و اقتصادی‌ترین روش‌های صید، 3) توسعة صید صنعتی از طریق برنامه‌ریزی برای خرید شناورهای صید صنعتی، آموزش صیادان محلی و صید مستقل و بی‌واسطة صیادان، 4) توسعة زیربناها مانند اسکله‌های صیادی، پناهگاه‌ها، موج‌شکن‌ها، مجتمع‌های صیادی با تأسیسات مورد نیاز، توسعة راه‌های ارتباطی، گسترش شبکه‌های انتقال برق و آب آشامیدنی، توسعة کارخانجات یخ‌سازی، ایجاد صنایع تولید تور و سایر ادوات صید، تولید موتور، کارگاه‌ها و تعمیرگاه‌های مجهز، توسعة تأسیسات انجماد و عمل‌آوری، و صنایع تبدیلی و فرایندی.

بنابراین با توجه به استعداد فراوان دریای عمان و کرانه‌های شهرستان چابهار برای صید انواع ماهی‌ها، و به سبب امکان دسترسی به اقیانوس هند، لازم است سرمایه‌گذاری‌های زیادی برای گسترش امکانات زیربنایی صورت گیرد و کارخانجات مدرن و تکنولوژی جدید در صنایع مربوط به شیلات به کار گرفته شود.

صنعتی‌کردن صید و صیادی در منطقه با رعایت اکوسیستم دریا برای افزایش تا مرز 600 هزار تن در سال به عوض 170 هزار تن فعلی از عمده فعالیت‌هایی است که باید انجام شود.

همچنین راه‌اندازی سایت پرورش میگو در چابهار با توجه به اینکه بیش از 42 هزار هکتار اراضی مستعد پرورش میگو در قالب 20 سایت در بندهای چابهار و کنارک شناسایی شده است. گفته می‌شود با فراهم‌کردن امکانات زیربنایی و بهره‌برداری از آنها می‌تواند بیش از یکصد هزار فرصت شغلی در جنوب استان سیستان و بلوچستان ایجاد کند. حلقه‌های تولید این سایت شامل تکثیر، پرورش، عمل‌آوری و کارخانة غذا خواهد بود. مساعدبودن شرایط آب و هوایی منطقه نسبت به سایر مناطق ساحلی کشور امکان دو بار پرورش میگو را میسر می‌سازد.

2ـ توسعة صنعت تولید و عرضة خرما در منطقة آزاد چابهار، با توجه به اینکه سیستان و بلوچستان ازجمله استان‌های مهم خرماخیز کشور است و مقام نخست را به لحاظ سطح زیر کشت و رتبة دوم را از نظر تولید خرما در کشور دارد.

بسته‌بندی، صنایع فرآوری، حضور تولیدکنندگان در نمایشگاه‌های بین‌المللی و عرضة محصول در آنها از نیازهای صنعت خرمای استان و به‌ویژه چابهار است. بر این اساس، واحدهای تولیدی منطقة آزاد باید به لحاظ فرآوری و بسته‌بندی مطابق با فناوری‌های نوین تقویت شوند تا بتوانند به بازارهای جهانی راه یابند.

با توجه به نزدیک‌شدن فصل برداشت محصول خرما، طرح خرید توافقی خرما و تخصیص تسهیلات در این زمینه باید آغاز شود. در این طرح مباشران باید به منظور خرید توافقی و گرفتن تسهیلات به بانک‌های عامل معرفی شوند. درراستای رویکرد حمایت از تولیدکنندگان باید طرح خرید تضمینی به خرید توافقی برای حمایت از بخش تولید تغییر یابد.

3ـ یکی از مشکلاتی که در بازدید از نقاط دیدنی این شهرستان برای گردشگران وجود دارد؛ دوربودن نقاط دیدنی از یکدیگر است. کوه گل افشان در فاصلة حدود 100 کیلومتری غرب؛ جنگل‌های حرا در شرقی‌ترین نقطة شهرستان در خلیج گواتر و رودخانة سرباز (با تمساح مشهور پوزه کوتاهش) در شمال شهرستان و فاصله‌ای نسبتا دور قرار دارد. به همین دلیل ممکن است گردشگران در مدتی کوتاه موفق به دیدن همة آنها نشوند. ایجاد شبکة حمل‌ونقل مسافری چابهارگشت در چابهار برای امکان‌پذیرکردن این نقاط دیدنی ازجمله کارهای لازمی است که زمینة دیدن همة آثار گردشگری را در چابهار فراهم می‌کند.

همچنین چاپ و انتشار بروشورهای تبلیغاتی برای اطلاع‌رسانی در زمینه‌های گوناگون سرمایه‌گذاری ازجمله 200 منطقة دیدنی و تاریخی چابهار برای جذب سرمایه‌گذار اعم از ایرانی و خارجی از نکات مهم دیگر است.

4ـ امکان مونتاژ قطعات SKD محصولات با برندهای معتبر بین‌المللی با عوارض صفر در منطقة آزاد چابهار. انجام این راهکار امکان صادرات مجدد و جذب بازارهای هدف منطقه‌ای را از طریق شناسایی و مدیریت بر بازار مصرف این کشورها فراهم می‌کند. این راهکار درحال‌حاضر در کشور ترکیه انجام می‌شود و سرمایه‌گذاران با امکان مونتاژ دستگاه‌ها به‌صورت SKD توانسته‌اند زمینة فعالیت صادراتی اقلام گوناگونی را به کشورهای دیگر ازجمله ایران فراهم کنند.

5ـ امکان واردات کالاهای سرمایه‌ای و واسطه‌ای، ماشین‌آلات صنعتی و کشاورزی، تجهیزات و ابزارآلات تولیدی برای ترخیص به داخل کشور. در قانون، امکان ورود و ترخیص مواد اولیه، قطعات و لوازم یدکی به داخل کشور از طریق منطقة آزاد چابهار وجود دارد، واردات اقلام فوق زمینه و فرصت جدیدی را برای رونق تجارت و صنعت در منطقه فراهم می‌کند.

6ـ احداث تأسیسات آب شیرین‌کن در منطقه با مشارکت سرمایه‌گذاران شرکت‌های خارجی به‌صورت BOT و همچنین مشارکت با وزارت نیرو در جهت تکمیل کارخانة آب شیرین‌کن کنارک که طرح آن قبلاً آغاز شده و ظرفیت آن 25000 متر مکعب در روز بوده است.

7ـ تعیین دفاتر نمایندگی در بازارهای هدف منطقه‌ای و بین‌المللی به موجب مادة 23 قانون چگونگی ادارة مناطق آزاد برای شناخت اقلام مورد نیاز بازارهای مصرف از سوی سازمان منطقة آزاد چابهار به منظور کسب و ارائة اطلاعات تجاری به فعالان اقتصادی در منطقة آزاد چابهار و بالعکس. ایجاد دفتر اکو و آيورا در چابهار ازجملة این کارها بوده که صورت گرفته است.

8ـ بازسازی و ترمیم مبلمان شهری در سواحل تیس، آلاچیق‌سازی و توجه بیشتر به روستای تیس برای جذب گردشگر و مسافر به چابهار.

9ـ استفاده از ظرفیت‌های توسعة خدمات دانشگاه‌ها برای ایجاد پردیس بین‌المللی دانشگاه علوم پزشکی در منطقة شرق برای استفاده هرچه بیشتر مردم بومی از خدمات پزشکی و بهداشتی در چابهار

10ـ احداث اسکله‌های تفریحی و راه‌ اندازی خطوط یا تونل ارتباطی دریایی با کشورهای عمان و غیره از طریق جذب مشارکت خارجی و ایرانی.

11ـ ایجاد بازار بورس کالا ازجمله بورس پنبه و محصولات کشاورزی با توجه به استعداد بالقوة مناطق زرآباد و باهوکلات برای صادرات و ایجاد خط ارتباطی برای ترانزیت پنبة کشورهای آسیای میانه ازجمله ازبکستان و تاجیکستان از طریق چابهار

12ـ ایجاد پایانه‌های صادراتی پردازش محصولات کشاورزی

13ـ ایجاد مراکز دپوی کالا و باراندازها برای تخلیه و نگهداری کالا در منطقة آزاد

14ـ ایجاد بازار بورس طلا و مسکوکات برای رونق بازار منطقة آزاد با توجه به میزان علاقه‌مندی هموطنان بلوچ و اینکه حدود 3 هزار نفر از آنها در کشور کنیا که معادن گوناگون طلا دارد، ساکن هستند.

15ـ توسعة خدمات نوین بازرگانی و بانکی بین‌المللی برای توسعة روابط تجاری از طریق منطقة آزاد چابهار

16ـ برگزاری همایش بین‌المللی با حضور سرمایه‌گذاران کشورهای آسیای میانه، پاکستان و افغانستان به‌طور سالانه در منطقه

17ـ ایجاد زمینه برای جذب سرمایه‌گذاری در زمینة شبکه‌های مخابراتی، ارتباطی و اینترنتی با توجه به امکانات موجود در زمینة کابل نوری، و بازارسازی در مناطق آزاد و ویژة اقتصادی دیگر برای شرکت در مناقصه‌های شهری و ملی

18ـ ساخت انبارهای تانک فارم برای معاملات تهاتری Swap در بخش انرژی، تولید روغن و ارسال به خارج کشور با توجه به وجود نخل‌های فراوان در منطقه. درمالزی از نخل‌ها، دانه‌های روغنی تولید و صادر می‌کنند.

19ـ مونتاژ و تولید خودرو در منطقة آزاد چابهار برای واردات به داخل کشور با استفاده از مصوبه‌هاي به منظور استفاده از ارزش افزوده و معافیت مواد و قطعات داخلی به‌کاررفته در خودروهای تولیدشده از پرداخت سود و حقوق و عوارض قانونی گمرکی

20ـ احداث نیروگاه برق برای صادرات به کشورهای منطقه ازجمله نیاز 1000 مگاواتی که کشور پاکستان اعلام کرده است. وزارت نیرو قبلاً مشغول احداث نیروگاه 250 مگاواتی در منطقه بوده است.

21ـ سوخت‌رسانی و خدمات جانبی به کشتی‌های عبوری با توجه به اینکه روزانه حدود 150 کشتی به طرف تنگة هرمز و خلیج‌فارس در گذر هستند. درحال‌حاضر این کشتی‌ها به شارجه می‌روند. حتی می‌توان برای ایجاد امکان سوخت‌گیری در وسط دریا، نسبت به ایجاد شناورهای بسیار هم اقدام کرد.

22ـ جذب سرمایه‌گذاری برای مشارکت در سواحل دریا و تقویت اکوتوریسم ساحلی در منطقة آزاد چابهار

23ـ واگذاری پیکره‌های 9گانه در منطقة آزاد به سرمایه‌گذاران داخلی یا ایرانیان خارج از کشور به‌عنوان شهرک متناسب با کاربری‌های طرح جامع کالبدی سازمان. خارجیان نیز می‌توانند به‌صورت استیجاری با مشارکت، سرمایه‌گذاری کنند. پیکره‌هایی که تاکنون در منطقة آزاد ساخته نشده‌اند ازجمله، زمینه‌های فعالیت و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی به‌صورت کلان متناسب با اهداف سیاست‌های ابلاغی اصل 44 قانون اساسی است. لازم به توضيح است كه نمایندگان مجلس شورای اسلامی با تصویب لایحه توسعه محدوده منطقه آزاد تجاری صنعتی، مقرر کردند محدوده‌ای به مساحت 67 هزار و 871 هکتار به محدوده منطقه آزاد تجاری صنعتی چابهار الحاق شود.

24ـ ایجاد صنایع ترانزیتی و تولید کالاهای مورد نیاز کشورهای آسیای میانه و بخش‌های مربوط به خدمات حمل‌ونقل ترانزیت. با توجه به اینکه پایانة مرزی میلک واقع درمرز ایران و افغانستان به بهره‌برداری رسیده است. ترانزیت کالا و توجه به صنایع مرتبط با آن از مسیر چابهار به میلک و سپس افغانستان گام مهمی در توسعة چابهار محسوب می‌شود، به علاوه محور ترانزیتی چابهار‌ـ‌میلک می‌تواند زمینه‌ساز اجرای طرح‌های گوناگونی برای تولید کالاهای مورد نیاز کشورهای آسیای میانه قلمداد شود.

25ـ راه‌اندازی راه‌آهن سرخس‌ـ‌چابهار با توجه به تأکید رئیس‌جمهور در سفر استانی اخیر به استان سیستان و بلوچستان در قالب طرح توسعة محور شرق.

26ـ گسترش سرمایه‌گذاری و توسعة سرمایه‌گذاری ملی و خارجی در منطقه به‌عنوان راهی میان‌بر برای توسعة منطقة آزاد چابهار

27ـ ایجاد پایانه‌های صادراتی پردازش مواد معدنی ازجمله سنگ، خاک کرومیت، آهن، روی و منگنز. با توجه به ظرفیت سالانه 4 میلیون تن از این مواد برای صادرات به کشورهای چین و پاکستان

28ـ ایجاد درآمد پایدار با استفاده از راهکارهای مؤثر ازجمله شماره‌گذاری خودرو، توسعة تجارت، افزایش سهمیة کالای مسافری براي جذب گردشگر، جذب سرمایه‌گذاری خارجی به‌ویژه از کشورهای افغانستان، پاکستان و كشورهاي آسیای میانه

29ـ راه‌اندازی خط‌ کشتیرانی اقیانوس‌پیما برای توسعة تجارت و ترانزیت در منطقة آزاد

30ـ تعامل با وزارت راه و ترابری برای استانداردسازی جادة جاسک به‌عنوان جادة ترانزیتی موردنظر صاحبان کالا

31ـ افزایش شعاع خروجی از منطقه از 40 کیلومتر به سطح استان سیستان و بلوچستان

32ـ هموارکردن خط ترانزیت به افغانستان جهت انتقال کالا به کشورهای آسیای میانه از طريق پایانة مرکزی میلک زابل، این پایانه با 125 هکتار مساحت از امکانات مختلفی ازجمله سالن‌های تجاری و مسافری برخوردار است.

ایران و افغانستان به‌عنوان دو کشور همسایه دارای زمینه‌های بسیار مستعد همکاری در بخش حمل‌ونقل و ارتباطات هستند. این زمینه‌های اقتصادی سودزا بوده و کمک زیادی در زمینة تعمیق روابط و بازسازی افغانستان و فعال‌کردن خط ترانزیت چابهار از طریق آن کشور دارد.

33ـ ترغیب وزارت نفت برای تأسیس پالایشگاه نفت، ایجاد و تقویت صنایع نفت و حوزة نفتی پتروشیمی، و لوله‌کشی گاز از منطقة ویژة انرژی پارس به چابهار

34ـ ایجاد صنایع مادر و عظيم اقتصادي در چابهار که بتواند علاوه بر شهر، نیازهای استان سیستان و بلوچستان را بر اساس فرصت‌های سرمایه‌گذاری موجود تقویت کند.

35ـ ترغیت دولت برای حمل بار از مقصد به مبدأ چابهار و انتقال آن از چابهار به تهران به منظور رونق چابهار، و یا حتی انتقال کالا به استان یا بیرجند در خراسان جنوبی یا به میلک. پایانة مرکزی میلک در شهرستان هیرمند سیستان واقع است. این پایانه تا شهر زرنج مرکز ولایت نیمروز افغانستان فقط 4 کیلومتر فاصله دارد.

36ـ رونق بازار منطقة آزاد از طریق برنامه‌‌ریزی برای جذب مسافر و گردشگران خارجی به‌ویژه کشورهای CIS

37ـ تقویت وضعیت موجود امکانات و تجهیزات ادارة بندر چابهار برای رشد تجارت نوین در چابهار

38ـ الحاق بندرهای شهید کلانتری و شهید بهشتی به منطقة آزاد تجاری‌ـ‌صنعتی چابهار،  نمایندگان مجلس شورای اسلامی در نشست علنی عصر روز یکشنبه، اول دی‌ماه با کلیات لایحه الحاق بنادر شهیدبهشتی و شهیدکلانتری به محدوده منطقه آزاد تجاری‌ صنعتی ‌چابهار با 143 رأی موافق، 14 رأی مخالف و پنج رأی ممتنع از مجموع 202 موافقت كردند. همچنان‌كه با الحاق شهر چابهار به منطقة آزاد رویکرد جدی‌ توسعة این شهر ملازم با توسعه منطقه مكران انجام گرفته است. اين اتفاق درحالي صورت گرفت كه قبلاً به استناد مصوبة 21/2/1382، هیئت وزیران تصویب کرده بود تا براي توسعة سریع منطقة آزاد چابهار، بندر شهید بهشتی و بندر شهید کلانتری به منطقة آزاد ملحق شود، ولي این طرح به موجب بند 8 تصویب‌نامة مصوب 3/4/1383 حذف شده بود.

39ـ کوشش برای رشد تجارت الکترونیکی با استفاده از ابزارهای نوین فناوری اطلاعات و ICT، و فعال‌کردن خدمات IT برای خدمت به مردم و تجار بخش خصوصی در مجتمع‌های تجاری‌ ـ ‌اداری مستقر در منطقة آزاد

40ـ تخصیص بودجة مناسب برای ایجاد شهرک الکترونیکی  هوشمند چابهار به‌طوری که مجموعة خدمات در قالب شهر الکترونیکی چابهار صورت گیرد

41ـ تهیة نرم‌افزارهای با ارزش افزودة بالا برای صادرات به کشورهای همجوار

42ـ ارائة خدمات از قبیل برق، آب، مخابرات، سوخت و سایر خدمات با نرخ‌های مصوب جاری در منطقه با نرخ‌های مصوب جاری در بخش‌های مختلف مسکونی، تجاری و صنعتی كه به‌طور یکسان اخذ نشود‌. این موضوع از مشکلات عمده در منطقة آزاد چابهار در خدمت‌رسانی بوده است که دولت بايد آن را حل كند، يعني  تعرفه‌های کاربری‌های گوناگون در منطقة آزاد همانند داخل کشور متفاوت باشد.

43ـ استفاده از تسهیلات UNDP برای تسریع در زیرساخت‌های مورد نیاز در منطقة آزاد چابهار بر اساس طرح‌های سازمان ملل متحد برای استفاده از اعتبارات مالی آن

44ـ ایجاد مراکز فنی حرفه‌ای برای بکارگیری و اشتغال نیروهای بومی در رده‌های تخصصی و مهارتی مورد نیاز در منطقه

45ـ ایجاد مؤسسة استاندارد و تحقیقات صنعتی در منطقة آزاد چابهار برای نظارت بر کیفیت کالاهای وارده به منطقة آزاد

46ـ تقویت صنعت لنج‌سازی با توجه به سابقة دیرینة آن در میان بومیان منطقه و توسعة ساخت و تعمیر کشتی در منطقة آزاد

47ـ ایجاد شرکت‌ها و مؤسسات حمل‌ونقل بین‌المللی در منطقه و یا شعبات آنها برای حمل و انتقال کالا به مقاصد موردنظر بازرگانان با قیمت مناسب‌تر از سرزمین اصلی

48ـ ایجاد مؤسسات و شرکت‌های خدمات مشاوره‌ای در زمینة تهیة گزارش‌های اقتصادی، فنی و مالي برای تولیدکنندگان در منطقة آزاد که آنها نیز می‌توانند جذب‌کنندة سرمایه‌گذار در منطقة آزاد باشند.

49ـ تأسیس شعبات بانک‌های معتبر خارجی به‌عنوان پیشقراولاًن جذب سرمایه‌گذار خارجی.

50ـ تمهیدات لازم برای توسعة صادرات خدمات فنی و مهندسی با اختصاص بودجه و تأمین مالی با مشارکت خارجی از طریق ایجاد انگیزش درونی در شرکت‌های بالقوه و بالفعل صادراتی خدمات فنی و مهندسی در منطقة آزاد و کشور، و تولید نرم‌افزارهای با ارزش افزودة بالا برای صادرات

51ـ ایجاد پارک دریا با توجه به موقعیت اکوتوریستی و امکانات اکوتوریسم ساحلی در منطقة آزاد چابهار

52ـ تقویت اتاق بازرگانی و صنایع منطقة آزاد چابهار برای جذب تجار و بازرگانان و صنعتگران داخل کشور از طریق اتاق بازرگانی و صنایع و معادن کشور

53ـ برگزاری همایش‌ها و کنفرانس‌های تخصصی و بازرگانی داخلی و خارجی برای جذب و شناسایی بازار کالاهای صادراتی منطقه و کمک به فعالان اقتصادی داخل منطقه برای حضور در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی و جذب بازارهای هدف منطقه‌ای.

54ـ توجه به نام‌گذاری پروژه‌ها و مستحدثات براساس روحیة تعامل و همدلی با برادران اهل تسنن

55ـ آماده‌سازی پایانة صادراتی و توجه به ایجاد گمرک تخصصی برای صادرات کالا براساس زمینه‌های بالامکان اقتصادی استان به‌ویژه آنکه استان سیستان و بلوچستان دارای قابلیت‌های بسیار زیاد در بخش‌های گوناگون بوده و باید از این قابلیت‌ها برای توسعة صادرات استفاده کرد.

58ـ توجه به هم‌پیوندی زمینه‌های تحصیلی دانشگاه بین‌المللی چابهار با رشد صنعتی و تجارت در منطقة آزاد چابهار، به‌ویژه آنکه ارتباط بین دانشگاه و صنعت و تجارت با توجه به گذشت سال‌ها از ايجاد دانشگاه در منطقه همچنان یک حلقة مفقوده است.

59ـ توانمندسازی بخش خصوصی از طریق راه‌اندازی و ایجاد طرح‌های زودبازده در منطقة آزاد براساس مزایای داخل کشور.

60ـ راه‌اندازی واحدهای تولیدی براساس اقلام وارداتی کشورهای همجوار منطقه و بازارسازی برای محصولات تولیدشده در آنجا به‌ويژه متناسب با بازارهاي 985 ميليارد دلاري اتحاديه اقتصادي اوراسيا  كه در سوم تا ششم اسفندماه 1403 در نمايشگاه بين المللي برگزار شد. برگزاري نمايشگاه‌هاي تجاري در كشورهاي اوراسيا به فعال‌شدن و هويت‌بخشي توليد و صادرات در مناطق آزاد تجاري ـ صنعتي از جمله چابهار كمك شاياني خواهد كرد. 20 درصد از اين بازار، رويكرد مناسبي براي زمينه‌سازي توليد و صادرات به كشورهاي عضو  اوراسيا در منطقه آزاد چابهار خواهد بود.  

62ـ توسعه و تکمیل اسکله‌های صیادی رمین در 6 کیلومتری شرق چابهار، پزم، بریس و پسابندر به منظور توسعة صنایع شیلات و گسترش صید و صیادی در چابهار.

63ـ توليد و مونتاژ 5 قلم کالاهای حجیم مسافری شامل یخچال، فریزر، یخچال فریزر، تلویزیون رنگی و رادیو ضبط غیر پرتابل با برندهاي معتبر خارجي برای توسعه بازارهای مستقر در مجتمع‌های فردوسی، صالحیار، صدف، تیس، پردیس، ابریشم، مرواريد و غیره كه گردشگران و مسافران به صورت كارت مسافري با استفاده از 80 دلار معافيت بتوانند ترخيص كنند.

64ـ نگهداری و پرورش مرغ گوشتی، به دلیل شرایط آب و هوایی در شهرستان چابهار که در یک سال 4 دوره پرورش مرغ گوشتی انجام می‌پذیرد. گفته می‌شود درگذشته یک واحد مرغداری در بخش نگور با تعداد 28 هزار و 500 قطعه جوجة یک‌روزه عملیات نگهداری و پرورش مرغ گوشتی را آغاز کرده بود.

با انجام راهكارهاي بالا منطقه آزاد چابهار كه دروازه ورودي كشورهاي اتحاديه اوراسيا به اقيانوس هند محسوب مي‌شود به مثابه قلب تپنده توسعه اقتصادي مكران همچون ققنوسي از زیر خاکستر بدر خواهد آمد، اين نگاه راهبردي تأثيرات خود را بر سراسر منطقه خواهدگسترانيد؛ و این قطعاً از مسیر کار و دانایی مسیر خواهد شد. مسیری که به بقا و فرصت‌سازی‌های اقتصادی نوین خواهد انجامید. اين مانیفست در واقع پیشنهادهایی برای بهترشدن چابهار است. چابهاری که در نهایت تفکر، اگر خوب ديده شود، به‌درستي ديده خواهد شد و در عمل تأثيرات خود را در بازارسازي براي محصولات توليدي خواهد گذاشت.